"Bəzi Ateist və Aqnostik elm adamlarının dəyişən fikirləri"

 Elm bizi, gördüyümüz hər şeyin təbii açıqlamasına yönləndirirmi?
19-cu yüzil boyunca elmin, bu yöndə getdiyi düşüncəsi var idi.Ancaq 20 ve 21-ci yüzilliklərin elmi, dizayn inancına yönlənməktədir.Bu elmi açıqlamanın əksikliyindən deyil, elmi açıqlamanın bizi gətirdiyi nöqtədən qaynaqlanır.Son zamanlar dizayn düşüncəsini dəstəkləyən dəlillərə göre bir çox elm adamı, Allaha inanmağa başlamışdır.Jim Holt bu mövzuda belə deyir: "Bundan bir neçə ay öncə Nature jurnalında gördüyüm bir araşdırma.Amerikalı fizik,biyoloq və riyaziyyatcıların 40%-i Tanrıya inandığını ortaya qoymuşdur.Bunlar həmdə metafiziki mücərrəd bir Tanrıya deyil, bizim işlərimizlə yaxından maraqlanan və dualarımızı qəbul edən İbrahim,İshak və Yaqubun tanrısına inanmaqdadırlar." Fiziki sabitlərin uyumluluq dərəcəsi o qədər həssas bir kriterə bağlıdır ki, agnostik bir grup elm adamları bunun arxasında "Təbiət üstü bir qüvvə" və ya "Xarici təsir" olduğu nəticəsinə gəlmişdirlər.

Dindar elm adamları tarixin hər dönəmində qarşımıza çıxmışdır.İsaac Newton, Michael Faraday və James Clerk Maxwell ağla gələn ilk örnəklərdir.Ama belə olanlar hər zaman azlıqda qalmış, çoxluğu isə agnostik elm adamları təşkil etmişdir.Sonra birdən nə oldusa 20-ci yüzilin ikinci yarısında ən sekulyar elm adamları belə Tanrının adını tələffüz edər oldu.Önəmli bir astrofizik və kozmoloq Fred Hoyle bu vəziyyətin tipik bir örnəyidir.Hoyle kariyerasının ilk günlərində tanrıtanımazdı.İkinci dünya müharibəsindən sonra ağlı qarışmış və bəzi elementler az olarkən,bəzilərinin niyə çox olduğunu düşünürdü.Bu zaman ağlına parlaq bir fikir gəldi.Atom nüvəsini araştırmağı qərara aldı.Hoyle, karbon nüvəsində o günə qədər kəşfedilməmiş bir enerji səviyyəsinin olduğunu təsbit etdi.Etdiyi müşahidələr təsbitlərini doğruladı.Hoyle, bunun raslantı olmayacağına qərar verdi, işin içində ilahi bir güc olduğunu düşündü.Sonrakı illərdə ilahi güc özünü başqa sahələrdədə göstərdi.Cisimlərin elektron və protonlarda meydana gəldiyi lap əvvəldən bilinirdi.Bu ikisinin nisbətləri sabit olaraq qəbul edilmiş,heç kim bu mövzu üzərində düşünməmişdi.Ama sora elm adamları çıxıb proton və elektronların tam dəyərini bilməyin vacibliyini, əyər mm-lik sürüşmə belə olsa yaşamın ortadan qalxacağını dedilər."Həssas nizam"ın təbiətdə nə dərəcədə önəmli olduğuyla bağlı hər gün yeni bir şeylər öyrənməyə başladıq.Orata çıxan nəticələr dini düşüncələrlə uyumluluq içərisindədir.Birincisi kainatda ciddi bir nizam olduğu kəsindir.Hoyle`nin öz həyat hekayesində dediyi kimi "Tanrıtanımaz düşüncənin, dünyanın müəyyən bir səbəblə yaradılmadığını deməsi qədər axmaq bir düşüncə ola bilməz." İkincisi insanoğlu kainatın dizayn edilmiş ən önəmli parçasından biridir.Fizik Freeman Dyson`un deyimiylə "Kimsə yer üzündə özünü xarici kimi hiss etməsin.Beləki hər keçən gün kainatın qurluşunu biraz daha tanıyır, onun biz bura gəlmədən öncə bir şəkildə bizdən xəbərdar olduğunu sezirəm".Dyson`un bu sözləri insanın plansız bir şəkildə təkamül keçirdiyini önə sürənlərin düşüncələriylə ziddiyət teşkil edir.Kainatdakı bu şəkildə həssas və mükəmməl nizam bir çox agnostik elm adamlarını müxtəlif etiraflar və ifadələr söyləməyə məcbur etmişdir.Onlardan bəzilərini açağıdakı kimi sıraladıq.

Fred Hoyle (İngilis Astrofiziki): "Gerçəklərin məntiqli bir şərhi üstün bir ziyalının fizika, kimya və biologiya ilə oynadığı və təbiətdə kor heç bir gücdən bəhs etməyə yer olmadığı nəticəsini göstərir. Həqiqətən hesablanan rəqəmlər o qədər təəcüblüdür ki, bu nəticə artıq sualdan kənarıdır".

Paul Davies (İngilis Astrofiziki): "Mənə görə bütün bunların arxasında çox güclü bir dəlil var. Elə görünür ki biri təbiətin rəqəmlərini, kainatı yaratmaq üçün həssas bir nizama oturtmuşdur.Fizika qanunları son dərəcə saf bir dizayn məhsulu kimi görünür. Kainatın bir məqsədi olmalıdır.. Kainatda şüurlu həyatın meydana gəlməsi üçün lazımlı təbiət qanunlarının həssas nizamı, açıqca Tanrının kainatı belə bir həyat və şüurun inkişafı üçün hazırladığı nəticəsinə gətirib çıxarır. Bu demək olur ki kainatdakı varlığımız Tanrının planının mərkəzi bir hissəsidir".

John O`Keefe (NASA`da Asrtoloq): "Bizlər astronomik standartlarda ərköyün və şəfqət ilə rəftar edilmiş varlıqlarıq. Əgər kainat böyük bir həssaslıqla yaradılmış olmasaydı biz heç bir şəkildə var olmazdıq. Mənim fikrim bu şərtlərin kainatın, insanların içində yaşaması üçün yaradıldığıdır".

Arno Penzias (Nobel fizika mükafatı sahibi): "Astronomiya bizi unikal bir hadisəyə çatdırır ; yoxdan yaradılmış olan , həyatın meydana gələ bilməsi üçün təmin edilməsi lazım olan şərtlərə uyğun , həssas bir tarazlığa və özünə təməl meydana gətirən bir plana (buna " təbiətüstü" də deyilə bilər ) sahib olan bir kainat. Buna görə , müasir elmin müşahidələri əsrlər əvvəlinin hissləriylə eyni nəticəyə çatmış görünür.Bu günün doqması isə maddənin əbədi və əzəli olduğu istiqamətindədir. Bu doqma , kainatın yaradılmış olduğuna işarə edən müşahidəyə söykənən dəlillər və astronomiyanın bu günə qədər çıxardığı müşahidə məlumatların hamısının kainatın yaradıldığı iddiasını dəstəklədiyi gerçəyinə baxmayaraq bunu qəbul etmək istəməyən insanların ( bunlara fiziklərin əksəriyyəti də daxildir) instinkt inanclarına əsaslanır. Nəticə olaraq , məlumatları rədd edən insanlar maddənin əbədi və əzəli olması lazım olduğuna dair " dini" bir inanc daşıyan insanlar olaraq təyin oluna bilər ... Əgər kainat hər zaman varolmadıysa elm , kainatın mövcudiyyətinə dair bir izahat edilməsi ehtiyacı ilə üz-üzə qalacaq".

Tony Rothman (Fizik) : "Kainatın nizamı, gözəlliyi və təbiətin çaşdırıcı təsadüfləri ilə qarşı-qarşıya qaldığınızda elmdən dinə doğru bir addım atmağa təşviq olarsınız. Əminəm bir çox fizikaçı bunu etmək istər, bunu etiraf edə bilmələrini diləyirəm".

Stephen Hawking (İngilis Astrofizik): "Elm qanunları, indi bildiyimiz formasıyla, elektronun elektrik yükünün şekli, proton və elektronun kütlələrinin nisbəti kimi bir çox təməl ədədi ehtiva edir ... Təəcüblənəsi gerçək isə bu ədədlərin dəyərlərinin həyatın inkişafını mümkün qılmaq üçün çox incə nizam edilmiş kimi görünməsidir".

Robert Jastrow (Astrofizik): "Ağılın gücünə inanaraq yaşamış elm adamlarının hekayəsinin sonu pis bir yuxu kimidir. Cahillik dağını aşıb ən yüksək təpəsini fəth edib son qayanın üzərindən baxdığında əsrlərdən bəri orada olan ilahiyyatçılar tərəfindən qarşılanır."

Wernher von Braun (Pioneer raket mühəndisi): "Kainatın varlığının arxasında üstün bir məntiqin olduğunu qəbul etməyən bir elm adamını anlamaq elmin inkişaflarını inkar edən bir ilahiyatçını anlamaq qədər çətindir."

Edward Milne (İngilis Kosmoloq): "Kainatın səbəbini oxuyuculara boşluqları doldurmaq üzrə buraxırıq. Lakin bizim şəkilimiz Tanrısız əskik qalır."
və s....

Not:Kainatdakı ən mürəkkəb varlıqlardan olan insanın belə başlanqıcı və sonu variykən, kainatın əzəli və əbədi olduğunu düşünən insanlara təəcüblənmirsiz?

Yehova Şahidləri

Ümumiyyətlə yehova şahidləri kimlərdir? Hardan gəlir,hansı inanca sahipdirlər? baxaq.

Günümüzdə yehova şahitləri olaraq bilinən bu təriqət, 1870 -ci ildə Pensilvaniyada Charles Taze Russell`in yönətdiyi bir kitab məşğələsində başlamıştır.Russell qrup

una "Min il şəfəqi müqəddəs kitab məşğələsi" adını vermişdir.Charles T.Russell "Min il şəfəqi" adında və seria halında kiyab yazmağa başladı.
Bu kitab ölümündən öncə 6 cilidə çatmışdı və günümüzdəki yehova şahitlərinin inanclarının bir qismini təşkil edirdi.1886-cı ildən sonra bu grup çox sürətlə yayılmağa başladı.1931-ci ilə qədər "Russell`-çilər olaraq bilinən bu təriqət iki qismə parçalandı.Böyük olan və günümüzdə aktif təbliqat aparanlar "yehovanın şahidləri" dir.O biri qrup ise "Müqəddəs kitab tələbələri" adıyla tanınır.

Charles taze Rusell kimdir?
Bəziləri ona böyük şəxsiyyət gözü ilə baxsada mən fərqli düşünürəm.Adam 70-ci illərdə insanları aldadaraq sehirli buğda satdığı üçün məhkəməyə verilmiş və məhkəmədə günahını etiraf edərək cəza almışdır.Bundan başqa evin qulluqçusuna təcavüz edərkən həyat yoldaşı Maria tərəfindən yaxalanmış və yənə məhkəməyə verilərək cəza almışdır.Hz.İsanın gəlişiylə bağlı bir sıra praqnozlar vermişdir ama bunun heç biri gerçəkləşməmişdir.Bir sıra elmi işləri olmuşdur,özəlliklə Misirdəki pramidaları araşdıraraq gələcəylə bağlı bir sıra iddialar irəli sürmüşdür.Yehova şahidləri bu adamı həm bir Peyqambər,özəl elçi, həm bir ilahi-tanrı, həmdə o biri dünyada möminləri dəstəkləyən ruhsal bir varlıq olaraq görürlər.

Yehova şahidləri nəyə inanır?

Olar özlərini xristianlığın bir qolu kimi qələmə versələrdə bu əslində heçdə bələ deyil.Mühafizəkar xristianlardan tutmuş ən zəif imanlı olan xristianlara kimi, hamısı bu təriqətə qarşıdı.Çünkü onlar incildə yazılan bir sıra ayələri inkar edir və özlərinə uyğun şəkildə şərh edirlər.Məsələn xristianlığın təməl əsasları olan, 3-lü Tanrı inancı,müqəddəs ruh və s   kimi mövzularda başqa düşüncədədirlər.Onlara görə Hz.İsa tanrının oğlu deyil, ən böyük mələk olan Mikayilin özüdür.Onlar digərləri kimi Hz.İsaya tanrı gözü ilə deyil sadece yaradılmış bir varlıq olaraq baxırlar.Kilsələri və papazları müqəddəs incildə yazılanları dəyişməklə ittiham edirlər.


Sonda çox önəmli olan bir şey deyim..
Mesajlarını insanlara çatdırmaq mövzusunda Yehova şahidləri qədər, işlərinə sadiq olan başqa bir qrup görməmişəm.Bir sözlə diqqətli olun. :)

Kainatın uzaq məsafələri necə hesablanır?

İçərisində olduğumuz kainatın insan ağlının qavraya bilməyəcəyi məsafələri ölçə bilmək , kozmologiya elmi üçün ən əhəmiyyətli məqsədlərindən birinin başında gəlməkdədir.
Kainatdakı cisimlər ilə aramızdakı uzaqlıqların ölçülməsi üçün elm insanları illərlə sürən müşahidələr və araşdırmalar nəticəsində fərqli bir çox üsul inkişaf etdirməyi bacarmışdır.

Kainatda çox uzaq məsafələrdəki bir Qalaktikanin bizdən uzaqlığını ölçə bilmək üçün Qalaktikanin yaxınlarında parlaqlıq dərəcəsini yaxşı bildiyimiz bir istinad işıq qaynağına ehtiyacımız vardır. 1a tipi Süpernovaların kəşfi ilə axtardığımız bu standart işıq qaynağını qətiliklə tapdığımızı söyləyə bilərik.

Elm insanları , çox böyük diametrli teleskopların köməyi ilə kainatin hər hansı uzaq bir nöqtəsinə fokuslanaraq günlərlə fotoşəkil çəkərlər və çəkdikləri fotoşəkilləri bir-birləri ilə müqayisə edib 1a tipi süpernova tapmağa çalışarlar. Fotoşəkil içərisində bir nöqtədə yeni bir işıq qaynağı təsbit etdiklərində bunun bir süpernova olduğu aydın olmuş olar. Bu nöqtədən sonra ikinci mərhələ , tapdıqları bu yeni işıq qaynağının spektri araşdırılaraq 1a tipi Supernova olub olmadığına baxmaqdır. Əgər elədirsə uzaqlıq ölçmək üçün istinad ediəcək işıq qaynağı tapılmış deməkdir.. Parlaqlığı bilinən süpernovadan bizə çatan işıq , onun uzaqlığının kvadrati ilə tərs mütənasib olduğundan , Supernovanın iştirak etdiyi Qalaktikanin uzaqlığı hesablana bilər.
1a Tipi Süpernovaları , bizim bildiyimiz nəhəng kütləli ulduzların partlaması nəticəsində yaranan supernovalardan fərqləndirən ən əhəmiyyətli xüsusiyyətləri partlama nəticəsində yaranan parlaqlıqlarının hamısında eyni dərəcədə olmasıdır.1a Tipi Süpernovalar ümumiyyətlə ikili ulduz sistemlərində görülürlər və bu sistem içərisində bir standart ulduz ilə bizim Dünyamız ölçülərində bir Ağ Cücə iştirak etməkdədir. Böyük kütləyə sahib olan ulduzdan ağ cücəyə davamlı olaraq maddə ötürülməsi reallaşar. Bu maddə ötürülməsi nəticəsində Ağ Cücə getdikcə böyüyər və sıxışaraq həddindən artıq dərəcədə istiləşməyə başlayar r. Kütləsi 1,3 Günəş kütləsinə qədər çatan Ağ Cücə , sonunda öz cazibəsinə məğlub olar və qorxunc ölçülərdə bir partlama meydana gətirərək bütün kütləsini kosmosa saçar.Belə ki, bu supernova partlaması nəticəsində geriyə nə bir qara dəlik , nə də bir neytron ulduzu qalar.Bu partlama o qədər böyük şiddətdə gerçəkləşir ki işıqları kainatın ən uc nöqtələrindən belə dünyaya rahatlıqla çata bilər.

Bu nöqtədə elm insanlarının ən çox işinə yarayan nöqtə isə bütün 1a tipi Süpernovaların partladiqlari əsnada davamlı eyni parlaqlıq gücünə sahib olmalarıdır. Bu səbəblə də bir standart işıq mənbəyi kimi uzaqlığın təyin edilməsi barəsində insanlığın ən əhəmiyyətli köməkçilərindən biri olmaqda və olmağa da davam etməkdədirlər.

Həmçinin onu da qeyd edimki 1a tipi Supernovalar kainatda uzaq nöqtələri ölçmək üçün tək üsul deyil.

Doppler sürüşməsi :  Əgər bir işıq qaynağı müşahidəçiyə görə uzaqlaşır ya da yaxınlaşırsa , ondan qaynaqlanan işığın dalğa uzunluğu ,  fərqli görünür. Bunun səbəbi , işığın müşahidəçiyə görə həmişə eyni sürətlə hərəkət etməsidir. Əgər cisim müşahidəçidən uzaqlaşirsa , cisimdən qaynaqlanan işığın dalğa uzunluğu artar. Buna " qırmızıya sürüşmə" deyilir. Çünki qırmızı , görünən spektr içində uzun dalga uzunluğuna malikdir. Əgər cisim müşahidəçiyə yaxınlaşırsa , cisimdən qaynaqlanan dalğa uzunluğu qısalar. Doppler sürüşməsindən faydalanılaraq , bir cisimin müşahidəçiyə görə sürəti hesablana bilər.

Paralaks Üsulu: Yaxın ətrafımızdakı ulduzların uzaqlıqları " paralaks " adı verilən bir üsulla tapıla bilir. Bu üsul kəşf edilmədən əvvəl kimsə ulduzların nə qədər uzaq olduqlarını bilmirdi. Dünyanın orbiti üzərində bir-birinə ən uzaq iki nöqtədə ( 6 ayda bir ) edilən müşahidələrdə , yaxındakı ulduzların uzaq ulduzlardan ibarət fonun qarşısında yer dəyişdirdiyini görərlər. Bu yer dəyişdirmə , ulduzun bizə olan uzaqlığıyla tərs mütənasibdir. Ulduzun uzaqlığı , triqonometrik hesablamalar istifadə edilərək tapıla bilər. Paralaks üsuluyla yalnız 3000 işıq ili uzaqlığa qədər olan yaxın ulduzların uzaqlıqları tapıla bilir.

Sefeid Dəyişən Ulduzları : Qırmızıya sürüşmə üsulunun aşağı həssaslığı , paralaks üsulunun da çox məhdud bir uzaqlığa qədər nəticə verməsi , bu üsulları istifadə edərək kainatın genişləmə sürətini , bu səbəbdən də yaşını dəqiq şəkildə hesablamağımıza yetmir. Bu mövzuda kozmologların  əhəmiyyətli bir silahı daha var: Sefeid dəyişən ulduzları . Sefeid'lerin çox əhəmiyyətli bir xüsusiyyəti , parıldama güclərinin " döyünmə(sıxılıb-genişlənmə) " periyodlarıyla bağlı olmasıdır. Parilti gücləri artdıqca , periyodlar da uzanar. Periodu ölçülə bilən bir Sefeid ulduzunun parlaqlığı hesablana bilər. Parlaqlığı bilinən bir ulduzdan bizə çatan parilti miqdarına baxılaraq nə qədər uzaqda olduğu bilinər.

14 ildə Dünyamıza Nüvə gücündə 26 asteroid düşdü

ABŞ-lı astrofizik Piet Hut ilə köhnə NASA astronomu Ed Lu'nun 2002də qurduğu B612 qurumu, dağıdıcı asteroid təhdidinin düşünüləndən daha çox olduğuna dair bir hesabat nəşr etdi.Hesabata görə , 2000ci ildən bəri yer üzündə asteroidlərin səbəb olduğu 26 nüvə partlamasi baş verib.Asteroidlərin güclü bir şəkildə partladığı bölgələrin , insanlarin yaşayiş məskənlərindən uzaqda ya da okeanlarda olduğu təyin olundu.Asteroidlərin böyük əksəriyyətinin atmosferin yüksək təbəqələrində partladığı təsbit edildi.Partlamaların gücünün 1-600 TNT kilotonu(1 TNT tonu= 4.185 GeqaCoul) olduğu bildirildi.Xatirladimki 6 Avqust 1945-ci ildə Hiroshima'ya atılan nüvə bombasının gücü 15 kiloton idi . Həmin zaman 40 mindən çox insan həyatını itirmişdi.

Hesabatla əlaqədar açiqlama verən fizik Ed Lu , "Təxminən 10 min asteroidin , böyük şəhərləri yerlə bir edəcək potensialı olduğunu təyin etdik. Bir dahaki böyük toqquşmanın harada və necə olacağını bilmirik. Böyük bir fəlakətin qarşisini alacaq tək şey , şans " dedi.

İslam-Təkamül: Suallar və Cavablar ( 2 Hissə )

1. İnsanın yaradılması üçün Allah niyə milyardlarca il gözləmək məcburiyyətində olsun? Bu dediyiniz hər şeyə qadir bir yaradıcı inancına zidd deyilmi?

Belə sual soruşum : Allah niyə bir pişiyi (yaxud tək hüceyrəli bakteriyanı ) yaratmaq üçün milyardlarla il gözləmək məcburiyyətində olsun? Göründüyü kimi sual mənasizlaşir hətta gülünc hal alir...

Bu kainatdakı hər şey kimi , zaman da bir varlıqdır və yaradılmışdır. Allahın bizə bildirdiyi üzrə , Allah zamandan və məkandan kənardir. Sizin ana qarınında keçirdiyiniz doqquz ay nədirsə , milyardlarla illik yaradılış müddəti də " zamandan münəzzəh bir Yaradıcı üçün " eyni məna daşiyir ; yəni bir "heç" hökmündədir. Quran - ı Kərimdə " kün fə yekun " ( ol deyər və o da dərhal olar ) ifadəsində "dərhal olar" kimi bir məna yoxdur ; bu kainatda " oluş " , yəni " yaradılış " , bir müddətə bağlanmış , fizika qanunlarına tabe qılınmışdır. Bu proses , yalnız zamana bağlı olan biz varlıqları aiddir. Zamanı yaradan üçün belə bir " gözləmə " zəruriliyindən bəhs etmək mənasizdir. Quran - ı Kərimdə dəfələrlə bəhs edilən bu " zamansızlıq " və " zamanın nisbiliyi " anlayışını fiziklər yüz ildən çox müddətdir bilirlər.

2. İnsanı yaradan Allahdır və Quranda necə yaradıldığı açıqca yazılmışdır. İnsanın palçıqdan yaradıldığını və ruh üflənərək dünyaya göndərildiyini bilirik. Siz isə meymunlardan bəhs edir, bunu da Quran ilə uyğunlaşdirmağa çalışırsınız.

İslam inancına görə insanı və hər şeyi yaradan Allahdır. Əgər yalnız insanı yaratdığını düşünürsünüzsə , dinimiz fərqli olmalıdır. Allah, Quranı - ı Kərimdəki İnsan surəsinin 1. ayəsində "İnsan , hələ adı xatırlanmağa dəyər bir şey deyilkən üzərindən çox uzun bir zaman keçmədi mi ?" deyir. Əgər oxusanız , insan deyə bir " varlığın" , hələ adına " insan " deyilməyəcək vəziyyətdəykən üzərindən çox vaxt keçmiş olduğunu rahatlıqla anlaya bilərsiniz.

Palçıqdan / sudan yaradılış ayələri insanın yaradılışına bağlı " açıq" olaraq heç bir şey anlatmaz ; çünki Quran bir biologiya kitabı deyil . Əgər dediyiniz kimi " açıq və aşkar " bir izahat olsaydı , Allahın bir heykəltəraş olduğunu (Hicr 26) , nəfəs alıb verdiyini ( üfləmək ; Hicr 29) , iki əli olduğunu ( Sad 75) və daha bir çox " qəribə " şeyi anlamamız lazım idi. Bu ayələr sadəcə yaradilişin başlanğicina işarədi.Bunu insanin yaranma mərhələsindən öncəki mərhələ kimi düşünməyək.Quranı oxuyarkən lütfən bir az daha diqqət ...

Qısacası , həqiqət xaricində heç bir şeyin arxasında deyiləm.

3. Milyardlarla ildir heç dəyişiklik göstərməmiş canlı fosillərinə nə deyəcəksiniz? Təkamülə ən böyük zərbədir.Bu maraqlı etiraz , son bir neçə ildir dillərdə gəzir. Bu , sevmədiyiniz bir adamın başqaları tərəfindən hazirlanmiş bir heykəlinə çəkiclə vuraraq "onun fikirlərini sindiriram " deməyə bənzəyir. Təkamül nəzəriyyələrinin " milyardlarla ildir dəyişməyən heç bir canlı yoxdur " dediyini yaxud " hər canlı dəyişərək başqa bir növ olmalidir " dediyini haradan eşitmisiniz ? Bunu hansı təkamül biologiyası kitabından oxudunuz? Təkamül biyologiyasinin belə 1 söyləyişi yoxdur.Təkamül anlayışında , canlılarda meydana gələn dəyişikliklər , mühitə uyğunlaşma təmin etmələrini və çoxalmalarini rahatlaşdirirsa , o canlılar daha çox həyatda qalır və nəzəri olaraq milyonlarla il boyunca yığılan bu dəyişmələr , bir nöqtədən sonra fərqli bir növün ortaya çıxmasına vəsilə ola bilər ( bunu görə bilən heç kim yoxdur indiyə qədər ). Lakin bir canlı növü , məsələn bir əqrəb növü , yaşadığı mühitlərdə çox müvəffəqiyyətli bir şəkildə həyatda qala biləcək xüsusuiyyətlərə sahibdirsə , meydana gələn dəyişmələr ona təsir etməz; bioloji olaraq müvəffəqiyyətli olduğu üçün nəslini davam etdirməyə davam edər.

Qaldı ki " milyardlarla ildir dəyişməmiş " dediyiniz canlıların bir çoxunu əgər genetik və molekulyar baxımdan incəliyə bilsəydiniz , köhnə fosillərlə bu günkü nümunələri arasındakı fərqləri daha açıq bir şəkildə görə bilərdiniz. İndiki vaxtda yaşayan minlərlə çəyirtkə növündən elələri vardır ki , çöldən bunların " fərqli canlılar " olduğunu ayırd etmək mümkün deyildir.Lakin bunlar əslində insan və qorilla kimi fərqli növlərdir. cütləşə bilməzlər və genetik strukturları təməldən fərqlidir.Buna görə , sırf şəkillərinə baxaraq " milyardlarla ildir dəyişməmiş canlı tapdım" demək , bioloji baxımdan gülünc fikirdir.

Yenə tekrarlayiram; bütün elmi nəzəriyyələr kimi təkamül nəzəriyyəsində də əlbəttə böyük boşluqlar vardır. Lakin təkamül nəzəriyyəsi , bizlərin hələ görə bilmədiyimiz bir gerçəyin mexanizmini anlamağa çalışır.

4. Təkamüllə (yəni elmlə ) inancı(yəni dini) uyğunlaşdirmağa çalışmaq tamamilə zaman itkisidir . İkisi fərqli şeylərdir.

İslamda " din məlumatı " və " elm məlumatı" deyə bir ayrı-seçkilik yoxdur. İstər elm adamı , istər ilahiyyatçı olsun , bütün inananlar "Allahın ayələri " üzərində çalışırlar. Bu da din və elmi "eyni həqiqətin " axtarişçilari edər. Din və elmi ayıran şizofreniya , qərb və kilsə qaynaqlıdır və şəxsən mənim bu ruh xəstəliyiylə hər hansı bir əlaqəm yoxdur.


5. Ateist və materialist elm adamlarının nəzəriyyələrini niyə belə səmimiliklə müdafiə edirsiniz ? Bu necə müsəlmanlıqdır ?

Siz heç son 300 ildir , təbiəti gəzib də "Allah bu canlıları necə yaratmışdır " deyə araşdiran yaxud molekulyar biologiya laboratoriyalarında yaradılışın sirləri ilə maraqlanıb edən bir müsəlman elm adamıyla tanış oldunuz , adını eşitmisinizmi ? Son 10-15 ildə saylari tək tük artsa da , İslam inancına sahib elm adamlarından belə "çətin" mövzularla əlaqədar az qala heç bir hərəkət görə bilməzsiniz. O zaman biz kimin işlərini və tapıntılarını danışacayıq ?

Işığı , kompüteri , kozmoloji məlumatları , kvant fizikasını və digər bir çox məlumatlari əksəri " ateist " elm adamları olmalarina rəğmən bunları etirazsız istifadə edirsiniz. İş təkamülə gəlincə isə, nədənsə Darvin və digər təkamül biyologlarının materyalistliyi ağliniza gəlir . Onlar maddəyə bu qədər əhəmiyyət verib araştırma etməsə idilər, halınız necə olardı bir düşünün...

Allah ədalətlidir. Çalışana qarşılığını verər.Qərb dünyası maddə üzərindəki işlərinin qarşılığını aldı və almağa davam edir. İslam dünyası isə özünə şəxsən əmr edilən "elm " işini üzərindən atıb bunu başqa mədəniyyətlərə tərk etdiyi üçün bu gün rəhm yumruğunu yeyir. Bu gün hələ , sanki gözümüzə soxulan yaradılış həqiqətinə gözümüzü israrla bağlayıb , radikal xristianların sözlərini təkrarlamağa davam edirik. Biz öz halımızı dəyişməyənə qədər , Allah da bizim vəziyyətimizi dəyişdirməyəcəkdir və bizə bunu əvvəlcədən söyləməkdədir (Rə'd -11) .

Müsəlmanlıq , əslində belə bir müsəlmanlıq olmalıdır ...Ateist və inancsız elm adamlarının işlərindən narahatsınızsa , buyrun universitetlər , məktəblər , laboratoriyalar əmrinizdədir , dərhal başlayın ... Yoxsa , susaq , çünki ayıb olur ...


6. Canlıların bir-biriylə olan bənzərlikləri olması çox təbiidir çünki bu , hamısının tək əldən çıxdığını eyni yaradıcının əsəri olduğunu söyləyər. Eynilə Mersedes markalж bütün avtomobillərin eyni istehsalçı -mühəndis - dizayner dəzgahından çıxması kimi. Təkamülə dəlil ola bilməz.

Ulduzlar və planetlər də eyni quruluşdadır və maddədəndirlər , onlar da ayrı-ayrı və " pat deyə" birdən yaradılmışdır ? Planetlərin ulduzların bir-birindən necə meydana gəldiyini görürsünüz .Bu Allahın qüdrətinə kölgə salarmı? Canlılar arasında bu qədər oxşarlıq varkən , ola biləcək bir qohumluğu hansı dəlilə söykənərək rədd edirsiniz ? Sizə 8000 fərqli çəyirtkə növünün ayrı-ayrı yaradıldığını düşündürən dəlil nədir? Quran deməyin çünki orada elə bir şey yoxdur ...

7. İslam qaynaqlarında bütün canlıların ayrı-ayrı yaradıldığı açıqca ifadə edilir. Siz nəyə əsaslanaraq həm müsəlman olduğunuzu həm də təkamülü müdafiə edirsiz?
Canlıların ayrı yaradıldığı harada bildirilir ? Quran - ı Kərimdə bu istiqamətdə hökmlər olmaması bir yana , tam əksinə istiqamətdə ( Bütün canlıların sudan yaradılması , hamımızın tək bir nəfsdən yaradılması , bitki kimi yerdən bitirmə , bir damla sudan yaratma və s kimi ifadələrlə ) bir çox dəlil tapılar. Lütfən , Quranı əzbərlədilmiş cümlələrlə öyrənməyin..

Canlılarda təbii cinsiyyət dəyişməsi

Bildiyiniz kimi , həm kişi , həm də dişi çoxalma orqanına malik , yəni cüt cinsiyyətli olan canlılara hermafrodit deyilir. Hermafrodit canlılar cinsi çoxalma həyata keçirir Buna görə də kişi gametin varlığını tələb etməyən bir qeyri-cinsi çoxalma növü olan partenogenezlə qarışdırılmamalıdır.

Zoologiyada hermafroditizmin iki növü vardır :
1. Bərabər zamanlı hermafroditizm
Erkək və dişi orqanların eyni anda tək bir yetkin canlıda tapılması . Bərabər zamanlı hermafrodit hər iki cinsiyyətə aid çoxalma orqanlarına sahib olduqları üçün istədikləri həmcinsləriylə çiftləşə bilərlər .Bu da onlara böyük bir çoxalma üstünlüyü təmin edir , növün davamlılığına müsbət istiqamətdə təsir edər. 

2. Ardıcıl hermafroditizm

Bərabər zamanlı hermafroditizmin əksinə , bəzi canlıların doğulduqlarında sahib olduqları cinsiyyət, həyatlarının müəyyən bir nöqtəsində dəyişər.Bu hadisəyə " ardıcıl hermafroditizm " deyilir. Mən bu yazıda təbii cinsiyyət dəyişmələri sinifinə girən və bitkilərlə birlikdə bəzi balıq növlərində və gastropodlarda ( ilbizlər və s) da müşahidə edilən bu maraqlı fenomendən bəhs edəcəm. Yazının sonlarına doğru da şəxsən mənim çox diqqətimi çəkən bir mövzuya : bu fenomenin canlılar aləmində niyə bu qədər nadir görüldüyünə toxunmaq və elm insanlarının bu mövzudakı mövcud yanaşmalarını ələ almaq istəyirəm.
Ardıcıl hermafroditizm , kişidən dişiyə ( protandriya ) və ya dişidən kişiyə ( protoginiya) çevrilmə şəklində ola bilər və normal bir anatomik müddətdir. Bu yolla cinsiyyət dəyişdirən balıqların yalnız xarici görünüşləri deyil , çoxalma orqanları və funksiyaları da dəyişir. Bəzən də iki istiqamətli cinsiyyət dəyişməsi müşahidə edilir ki bu vəziyyətdə canlı həm kişi , həm də dişi çoxalma orqanlarına sahib olduğu halda ömrünün fərqli mərhələlərinə bağlı olaraq dişi və ya kişi xüsusiyyətləri sərgiləyə bilər.

Daha da maraqlı olanı , bəzi canlıların bu işi bir addım daha irəli aparıb ikinci bir cinsiyyət dəyişməsi daha edə bilməsidir . Bu qrupa girən aktual bir nümunə , nəsli tükənmək üzrə olan bir Aralıq dənizi ilbiz növüdür: Patella ferruginea . Bu dəniz ilbizinin kişidən dişiyə çevrildiyi bilinirdi, amma sonradan təkrar kişiyə çevrilə bildiyi yeni kəşf edilmişdir. [Qaynaq ]

Patella ferruginea

   İndi gəlin , ardıcıl hermafrodit canlılara nümunələr verərək onlara bir az daha yaxından baxaq.

Kişi olaraq doğulan və sonradan dişiyə çevrilən ( protandrik ) növlər :Kloun(Anemon) balıqları , Coeloplana gonoctena , bəzi soxulcanlar ( Hymanella retenuova və Paravortex cardii ) və bir kəpənək növü ( Papilio polyxenes ) bu qrupa girər.

Papilio polyxenes ( üstdəki kişi , altdakı dişi )

   Kloun balıqlarının olduqca yaxşı məskunlaşma sxemləri vardır. Üstünlüyü(dominantliği) təyin edən şey bədən böyüklüyüdür ; hər zaman ən böyük olan dişi qrupun lideridir , ikinci ən böyük olansa kişidir. Qrupun qalanı funksional çoxalma orqanlarına sahib olmayan və bu səbəbdən də çoxalmayan kiçik balıqlardan ibarətdir. [Qaynaq ] Dişi ölsə , kişi kilo alaraq qrupun yeni dişisi halına gəlir.Çoxalmayan balıqlar içindən ən böyük olanı da cinsi baxımdan yetkinləşərək qrupun yeni kişisi olar. [Qaynaq]




Dişi olaraq doğulan və sonradan kişiyə çevrilən ( protoginik ) növlər :
   Təbiətdə yaşayan balıqlar arasında ən məşhur görülən hermafroditizm növü budur ( ardıcıl hermafrodit olan balıq növlərinin təxminən 75%-i protoginikdir . ) Bu müddətdə kişinin verimliliyi , dişininkinin əksinə yaşlandıqca artar.

   Bəzi balıq familyaları [ Labridae - Lapinlər , Serranidae'den lahos və Orfoz növləri , Sparidae - mərcan balıqları , Synbranchidae - bataqlıq ilan balıqları , Scaridae - tutuquşu balıqları , Pomacanthidae - mələk balıqları , Gobiidae - Gobi , Elacatinus familiyası , Lethrinidae'dən imperator balıqları ] , təsbeh böcəkləri ( Cyathura polita və C. carinata ) , Tanaidacea komandasına aid Heterotanais oerstedi , bəzi dərisi tikanlilar ( Asterina pancerii və Asterina gibbosa ) və Rana temporaria adlı bir qurbağa növü bu qrupa girər.

 Bir Lapin növü olan Thalassoma Lunar

 Asterina gibbosa

   Lapinlər protoginik canlılar arasında ən çox araşdırılan balıq növüdür. Lapinlər dominant kişinin ölməsi halında qrupdaki ən böyük dişi , kişiyə çevrilərəkqrupdaki yeni sahibi olar. Bir növ Lapin olan Pimelometopon pulchrum populasiyalarında , kişiyə çevrilən dişinin yumurtalıqları degenerasiya olar və gonadlarda sperma çıxarılar. Gonadların ümumi quruluşu yumurtalığa bənzəyir amma çıxarılan sperma kanallar vasitəsilə daşınar. Buradakı cinsiyyət dəyişməsi yaşdan asılıdır ; məsələn Pimelometopon pulchrum növünün dişisi 4 yaşına qədər kişiyə çevrilməz.

 Pimelometopon pulchrum


Cüt istiqamətli cinsiyyət dəyişməsi : Bu qrupa girən balıq növləri , populyasiyalarindaki ictimai iyerarxiya dəyişdiyində , original cinsiyyəti nə olursa olsun tək bir qanuna görə cinsiyyət dəyişdirər : Əgər balıq başqa bir balığın əmri altına girirsə kişiyə , dominant xüsusiyyət göstərirsə dişiyə çevrilər.

  Lythrypnus dalle

   Gobiidae familiyasına aid Lythrypnus Dalle adlı bir balıq növü bu qrupa girər. Həmçinin göbələk mərcanlarının da cüt istiqamətli cinsiyyət dəyişdirə bildiyi müəyyən olunmuşdur .Bunun ekoloji və ya enerjiylə əlaqədar məhdudlaşmalar səbəbiylə meydana gəldiyi və canlının təkamül uyğunluğunu ( fitness ) artırmağa istiqamətli olduğu düşünülməkdədir. Eyni dəyişmə , bəzi iki evcikli ( dioik ) bitkilərdə də müşahidə edilmişdir. (* Dioik : hermafroditlərin əksinə bədənində dişi və ya kişi çoxalma orqanlarından yalnız birini saxlayan , yəni dişi və kişi olaraq iki ayrı fərdə sahib olan canlılardir. Bu termin daha çox bitkilər üçün istifadə olunur.)

 Əhəmiyyətli olan bir digər məlumat da , ardıcıl hermafroditizmin məməlilərdə görülməməsidir . Ancaq mövcud ekoloji faktorlara bağlı olaraq , gedərək daha çox canlı növünün cinsiyyət dəyişdirməsi mümkün görünür. (Qeyd: Bir zamanlar hermafrodit olduğu sanılan xallı Kaftarin belə bir xüsusiyyətə sahib olmadığını bu gün bilirik . Bu yanılmaya , dişinin penise bənzəyən klitoru ilə vaginasında iştirak edən və testisləri xatırladan qabartıları səbəb olmuşdu. )

   Keçdiyimiz illərdə ətraf kirliyinin müxtəlif balıq və ilbiz növlərində yaratdığı cinsiyyət dəyişimləriylə əlaqədar bir çox çalişma nəşr olunmuşdur və bu kimyəvi maddələrin yalnız heyvanlarda deyil , insanlarda da oxşar təsirlər yaratdığı bildirilmişdir. İnsan hormonlarını təqlid edən söz mövzusu kimyəvi maddələrin , hamiləlikdə körpənin cinsiyyətinin müəyyən olunma müddətində bəzi dəyişikliklərə gətirib çıxardığı ifadə edilmişdir . [Qaynaq ] 2004-cü ildə nəşr olunan bir açiqlamada , insan qaynaqlı ətraf kirliyinin ortaya çıxardığı tullantı və kimyəvi maddələrin qütb ayısı və timsah kimi heyvanların endokrin sistemlərinə təsir edərək, bu heyvanların törəməsini çətinləşdirən cinsi dəyişmələrə gətirib çıxardığı ifadə edilmişdir . 1998-ci ildə nəşr olunan bir çalişmaya görə PCB adlı bir sənaye tullantısi qida zəncirlərindən yığılaraq , dişi qütb ayılarının erkəkləşməsinə yol açmışdir .Ertəsi il WWF tərəfindən nəşr olunan bir açiqlamada da PCB çirkliliyinin spontan azalmalarla və azalan suiti nüfusuna səbəb olduğu ifadə edilmişdir. [Qaynaq ]


İnsanlarda təbii cinsiyyət dəyişməsi.

   Yuxarıda izah edilən ardıcıl hermafroditizm sinifinə girməsə də insanlarda da təbii cinsiyyət dəyişməsi müşahidə edilir ki bu hadisəyə də bir çox tibbi vəziyyət səbəb ola bilər. Bu tibbi vəziyyətlərə sahib bir körpə , doğulduğunda böyük ölçüdə (və ya tamamiylə ) iki cinsiyyətdən birinə bənziyərkən ; körpənin həyatı boyunca keçirdiyi dəyişmələr , onun böyük ölçüdə (və ya tamamiylə ) digər cinsiyyətə bənzəməsinə yol aça bilər.

   İnsanlardakı təbii cinsiyyət dəyişmələrinin çox böyük bir qismi , doğumda dişiykən yetkinlikdən sonra kişiyə çevrilməsi şəklində baş verər. Bu vəziyyət 5 -alpha - redüktaz ( 5alpha - RD- 2 ) və ya 17 -beta - hidroksisteroid dehidrojenaz ( 17beta - HSD -3) əskikliyinə bağlıdır.Kişidən qadına çevrilmə hadisələrinin sayı çox azdır və bunların səbəbi hələ çox yaxşı bilinməməkdədir.

   Genetik baxımdan dişi olub (iki X xromosomu ehtiva edən) anadangəlmə adrenal hiperplazi xəstəliyinə sahib olan fərdlərdə , böyrəküstü vəzinin kortizol və aldosteron hormonlarını istehsal etmək üçün ehtiyac duyduğu bir ferment tapılmaz. Bu hormonların yoxluğunda bədən daha çox androgen (bir növ kişilik hormonu) çıxarar; bu vəziyyət kişiyə xas xüsusiyyətlərin erkən (və ya əlverişsiz ) şəkildə ortaya çıxmasına gətirib çıxarar.
   Genetik baxımdan kişi olub ( bir X , bir Y xromosomu ehtiva edən) androjen laqeydliyi sindromuna (AIS ) sahib olan fərdlər isə androjene müqavimətlidir .Bu səbəbdən bu insanlar qismən və ya tamamilə dişi xüsusiyyətlərinə malikdir. Bu həmçinin özlüyündə AIS'na Reifenstein Sindromu kimi pozuqluqlari da gətirər ki, bu halda kişilərdə döşlərin inkişafı müşahidə edilər.


   Ardıcıl hermafroditizm  təbiətdə çox az görülər . Bu səbəbdən bütün bu məlumatların işığında bu sualı soruşmamız ağla uyğundur : Niyə bəzi canlılar cinsiyyət dəyişdirə bilərkən , bəziləri bunu edə bilməz? Daha da maraqlı olan və elm insanlarının əsas maraqlandığı sualsa budur: Bu hadisə təbiətdə niyə bu qədər nadir gerçəkləşir?

   2008-ci ildə Yale Universitetindən elm insanları Erem Kazancıoğlu və Suzanne Alonzo bu suala cavab üçün icra etdikləri işlərdə , cinsiyyət dəyişməsinin canlıya təmin etdiyi üstünlüklərin , bu iş üçün ödənilən bioloji "xərcdən" adətən yüksək olduğunu ortaya qoydu. [Qaynaq ] Amma bu fenomenin təkamül müddətdə də dəstəklənmiş olduğunu və buna görə nadirliyinin yalnız bioloji xərc - qazanc analizleriylə açıqlana bilinməyəcəyini söyləyirlər. Təbii ki bir başqa maraqlı nöqtə də yuxarıda ifadə etdiyim kimi , ardıcıl hermafroditizmin məməlilərdə görülməməsidir.

   Cinsiyyət dəyişməsinin canlı üçün niyə üstünlüklü olduğunu anlamaq adına icra edilən 40 illik araşdırma  , üstünlüklərin nələr olduğunuortaya qoymuşdur amma bu hadisənin niyə çox az heyvan növündə görüldüyünün cavabını verə bilməmişdir. Alonzo'ya görə , cinsiyyət dəyişdirmək bir çox heyvan baxımından müəyyən bir zaman və enerji tələb etdiyi üçün baş verməmiş ola bilər. Alonzo bu nu , sadə genetikaya sahib kiçik canlılar üçün həyatda qalma üsulu olaraq düşünəbiləcəyimizi amma bunun da hər zaman etibarlı olmadığını söyləyir. Məsələn 100 kq-dan çox ola bilən lahos və orfoz növləri bu mənada bir istisna təşkil edir.

 Epinephelus marginatus ( bir orfoz növü)


   Cinsiyyət dəyişdirmənin gətirdiyi bioloji xərcin , cinsiyyət dəyişməsinin reallaşma sıxlığı üzərindəki təsirini anlamaq üçün Alonzo və Kazancıoğlu'nun icra etdiyi iş qısaca belədir :

İki ayrı qrupun ( hermafrodit və tək cinsiyyətli ) həyat keçmişlərinə istiqamətli nəzəri modellər yaradılır . Cinsiyyət dəyişdirən " oyunçular" cinsiyyət dəyişdirmə yaşlarını dəyiştirirən ; tək cinsiyyətli "oyunçular" çıxardıqları kişi və ya dişi balaların sayını dəyişdirir. Bu qrupların həyat ssenarilərinin araşdırılması sonunda ortaya çıxan nəticə xülasəylə belədir : Bioloji xərcin yüksəkliyi , cinsiyyət dəyişdirmənin nadirliyini açıqlamaq üçün tək başına kafi deyil .Bu xərcin təbiətdə müşahidə növü də əhəmiyyətlidir. Həmçinin, cinsiyyət dəyişməsinin təkamül dayanıqlılığı , bədən böyüklüyünün təmin etdiyi üstünlük gücünə və uyğunluq ( fitness ) nəticələrinə da asılıdır. Bu səbəbdən bu ünsürlərin həm nömrə həm də müqayisəli olaraq ölçülməsi lazımdır ki bu əməliyyatın də özünə xas çətinlikləri vardır.


   1969-cu ildə Michael Ghiselin "The evolution of hermaphroditism among animals " [ Heyvanlarda hermafroditizmin təkamülü ] adlı məqaləsində bu mövzuyla əlaqədar 3 model təklif etmişdi. Bir az beyin gimnastikasi etmək adına bunlara qısaca nəzər salaq :

1.Düşük - sıxlıq modeli: Ardıcıl hermafroditizmə tətbiq olunmadiqi üçün üzərində durmuruq .

2. Gen paylanma modeli: Buna görə , gen  paylanmasini məhdudlaşdıran faktorlar populyasiyanin quruluşunu və ya genetik ətrafa təsir edə bilər. Bu model ardıcıl hermafroditizme tətbiq oluna bilər ; xüsusilə də qohumlar arası törəmənin olduğu hallarda. Modeldən çıxan nəticə , hermafroditizmin genetik dəyişkənliyi artırdığı və bu səbəbdən canlı üçün bir üstünlük olduğudur.

3. Ölçü üstünlüyü modeli: Buna görə , canlının müəyyən bir ölçü / yaşda olanda çoxalma funksiyaları daha yaxşı reallaşar. Hermafroditizmin təkamül müddətində seçilməsi üçün , kiçik fərdlərin müəyyən bir cinsiyyətdən olduqlarında daha yüksək çoxalma uyğunluğuna və böyük fərdlərin də digər cinsiyyətdən olduqlarında daha yüksək çoxalma uyğunluğuna sahib olması lazımdır. Bu ölçü - paylanma olması halında bir fərd , ardıcıl hermafrodit bir bala əmələ gətirərək öz uyğunluğunu artıra bilər.

Bir çox soyuqqanlı heyvanda bədən böyüklüyü ilə dişinin verimliliyi doğru mütənasibdir. Bu gerçək , Ghiselin'in bu gün məşhur olaraq qəbul edilən " ölçü üstünlüyü modeli" ni dəstəkləyir. Məsələn yumurtalar spermalardan böyükdür və dişi nə qədər böyüksə o qədər çox yumurta istehsal edəcək .Bu səbəbdən  böyüdükdə dişi olmaq sərfəlidir deyərik. Alonzo və Kazancıoğlu lapinlerdeki cinsiyyət dəyişməsiylə əlaqədar ilk müqayisəli analizi reallaşdırmış ( 2010) və ardıcıl hermafroditizmin ölçü avantajıyla doğru mütənasib olduğunu göstərərək bu modeli dəstəkləmişdir.Həmçinin ölçü üstünlüyünün digər üstünlüklərdən güclü olması halında dioikliyin ( dişi və kişi orqanların iki ayrı fərddə olması ) daha az ortaya çıxacağını müəyyənləşdirmişlər. [Qaynaq ]

Ölçü üstünlüyü modelinə görə , ölçü / yaş ilə çoxalma potensialı arasındakı əlaqənin hər iki cinsiyyətdə də eyni olması halında cinsiyyət dəyişməsinin reallaşmaması lazımdır. Bu fərziyyəyə görə hermafroditizmin təbiətdə çox  olmasını gözləyirik ; amma elə deyil . Elm insanları ardıcıl hermafroditizmin belə nadir olmasini , cinsiyyət dəyişdirən növlərin uyğunluqlarini azaldan bir "xərcə" bağlamaqdadır. Hermafroditizmin nadirliyini açiqlamaq yolunda ortaya atilan hipotezler arasında cinsiyyət dəyişməsinin enerji dəyəri , genetik və / və ya fizioloji maneələr və cinsiyyətə özəl ölüm nisbətləri vardır.


   Gələcəkdə aparilacaq olan işlər , mövzuyla əlaqədar ağılda qalan sualları işıqlandıracaq . Kazancıoğlu bu mövzuda belə deyir:

"Bir hermafrodit , ömrünün 30%-ni cinsiyyət dəyişdirməyə xərclədiyi halda yenə də populyasiyada var ola bildiyini gördük; bu bizi çox təəccübləndirdi. Bu səbəbdən insiyyət dəyişməsinin , yalnız çox böyük xərclərin var olması halında seçim edilmədiyini güman edə bilərik ... Cins dəyişməsi , törəməyə bağlı bəzi davranışları (məsələn valideyn baxımını ) da mənfi istiqamətdə təsir etdiyi görülməkdədir.. "

Beynəlxalq Kosmos Stansiyası'ndan 24 saat canli yayim !

Beynəlxalq Kosmos Stansiyası, Dünyaya 24 saat canlı yayimda bağlantiya başladi Sizə də İSS(İnternational Space Station)-nin harada olduğu və o anda Yer Kürəsinin necə göründüyü maraqlidirsa buradan izləyə bilərsiniz.Xoş seyirlər.

NASA

QEYD:
- Əgər qara bir ekran görürsünüzsə, ISS Dünyanın qaranlıq tərəfindən keçir deməkdir.Şəhər işıqları xaricində görüntü görməyə bilərsiz..

- Əgər boz bir ekran görürsünüzsə, ISS ilə əlaqə kəsilmiş ya da kameralar arasında keçid baş verməsi ola bilər. Sonra yenidən sınayın.

Mikrokosmosdaki İnsan

Mikro kosmos, zerrecikler alemi de deyilen en kiçik kainatdır.Elektron mikroskoplarının inkişafı ile ortaya çıxan ve görenleri heyrete getirecek qeder kiçik dünyaları içine alan kainatdır.Mehşur Fizik Einsteine göre, her atom, melumatlar bütünü ve kainatın temelidir.Bu kainat ele bir ölçüdedir ki, millimetrin 1000-de 1-ne(minde bir) düşsek bakteriyalarla qarşılaşarıq.Millimetrin 100000-de 1 (yüz minde bir) ölçüsünde ise viruslar vardır.Bu mikrooqanizmaları araştırdığımızda bele möhdeşem zeka,melumat ve ağıla rastlayarıq.Bu viruslar meydana getirdiyi xesteliklerle bizleri çetin veziyyetlere salsalarda, onlardan hazırlanan pevend ve onların meydana getirdikleri mayalarla bize çox böyük faydalar da verirler.Bu mikroorqanizmaların ölçüleri yeterli qeder kiçik görülmedimi?
Bu halda gelin, birazda kvarklardan behs edek.Bildiyiniz kimi atomun nüvesinde olan protonlardakı kvarklardan.Onlar millimetrin trilyonda bir ölçüsündedir.Kvarkların içinde de daha başqa ve hele tam qavranılmamış ve adı verilmemiş daha kiçik varlıqlar olduğu deyilmekdedir.Bu atom altı hisseciklerin hamısı kosmosdakı kimi nizam içerisinde hereket halındadırlar.Nitqimizin duracağı bu möhdeşem dünyalar tesadüfmü sizce?
Hüceyre:
Gelek inasanın en kiçik parçası olan hüceyreye.Hüceyre son zamanlarda inkişaf eden elektron mikroskoplar sayesinde daha yaxşı öyrenilmiştir.Bu yenilikler olmadan qabaq Darwin ve onun dosdu Haeckel terefinden "içi gel dolu sade bir quruluş" olaraq bildirilen hüceyre, içinde su ağırlıqlı olmaqla beraber, bunun tam eksine görenleri heyrete getirecek şekilde texnik ve kompleksli bir quruluş olmaqla qarşımıza çıxmakdadır.Öz enerjisini özü hazırlayan her bir hüceyre milyonlarla atomdan ibaretdir.Bu hüceylerin böyüklüyünü belke bele terif ede bilerik:Bir milyon denesini bir araya getirsek ancax bir toplu iyne başı böyüklüyündedir.Her biri içinde çox sayıdakı materiyalla bir fabrika kimi işlemektedir.Her bir insanda heç bir gecikme olmadan işleyen trilyonlarla fabrika ve saniyede milyonlarla işin qüsursuz görüldüyü bir sistem.2011-ci ilde toplanan The American Society for Cell Biology (Amerika Hüceyre Biyalogiyası Topluluğu) günlerle, sadece "tek bir canlı hüceyre" ni ele almışlar ve sadece o tek hüceyrenin içinde olan proteinler nizamından danışmışlardır.İçi qaranlıq olan hüceyrede minlerle protein nece hazırlanır, ve yene içi qaranlıq olan damarlardan keçerek lazımı yerlere nece çatdırılır?
Bu qeder araşdırmalara baxmayaraq bunlar helede cavab verilmesi mümkün olmayan suallardandır.

GENETİK KODUMUZ

Bir hüceyreden bölünüp çoxalaraq ve ferqli şekilde meydana gelen 100 trilyon hüceyrenin meydana gedirdiyi deyişik organların ve neticede bir bütün olaraq insanın ortaya çıxışı tamamiyle genetik kodumuzla gerçekleşmektedir.Genetik qurluşumuz, bizim bütün insani xarakterlerimizle birlikte, xarici ve daxili görünüşümüzü ve bütün beden qurluşumuzun şekillenmesini ve yenilenmesini teşkil eden faktordur.
İnsanın her hüceyresinin nüvesinde 23'ü anadan 23'atadan gelen toplam 46 xromosom vardır.Bu xromosomların 44'ü beden xromosomudur.Bedene aid bütün özellikler bunların içindedir.İkisi ise cinsiyyet xromosomudur.Bunlar insanın cinsiyyetini teyin edir.Kişi ve qadıların(erkek ve dişilerin) ferqi bu xromosomlardadır.Qadında iki dene X xromosomu, kişide ise her birinden bir dene olmaqla X ve Y xromosomu vardır.Kişi ile qadın arasındakı ferq Y xromosomundadır ve bu sperm ile gelmektedir.Qadındakı X xromosomu kişiden gelen Y xromosomu ile birleşerse XY ile uşaq oğlan, X ile birleşerse, XX ile qız doğulacaqdır.(yanıki:bir uşağın qızmı oğlanmı olacağı, atadan gelen xromosoma bağlıdır ama dişi yumurtanın da spermi seçmesi önemlidir) .....
Genlerin evleri deye de ifade edilen xromosomlar DNT zencirinden ibaretdir.Her bir xromosomda minlerle DNT zenciri (genom) vardır.4 edet proteinin ferqli şekillerde bir araya gelişiyle meydana gelen genetik zencirler eyni zamanda bizim genetik kodumuzu meydana getirirlerki bu da çox böyük bir yaratma seneti gösterdiyi üçün bezi elm adamları bu koda "Tanrının Dili" demektedirler.Bu kod adeten 4 herfli bir elifba kimidir.Her hüceyremizde 100 min ferqli gen vardır.Bu DNT çıxardılıp açılsa bir denesinin uzunluğu texminen 2 metrdir.Bir insandakı DNT zencirlerini uc uca toplasaq uzunluğu dünya ile güneş arasındakı mesafeni (150 milyon km) 6 defe qet ede biler.....
DNT'deki melumat tutumunun ölçülerini derk ede bilmeyimiz üçün bele bir müqayise ede bilerik: 1 qram DNT'de 1 trilyon kampyuter CD'ne beraber melumat var.1 CD'ye 200 kitap sığarsa 1 qram DNT'ye 200 trilyon kitap sığacaqdır.Ama bütün dünyada bu qeder kitap varmı bilmirik... (ABD kitapxanalarında toplam 29 milyon kütap mövcutdur).

Genetik kodumuzun %40 - %80 faiz arasındakı bölümü diger canlılarla da oxşar olduğu tesbit edilmişdir.İnsanın genetik zencirindeki bu bölüm bir otla müqayisede %40 faiz oxşarlıq gösderirse, bir heyvanla müqayisede en çox %80 faiz oxşarlıq ola biler.İnsanlar arası ferqler ise sadece %0,1 faizlik bölümdedir.Yanı bütün insanların genetik kodu %99,9 faiz nisbetinde bir birinin eynisidir.
Genetik kodlar bir insanın her hüceyresinde eynidir.Lakin nece olurda her organın hüceyresi ferqli funksiyalar yerine yetirir?

Genlerimizdeki düzülüş araştırıldığında "tesadüfe tesadüf etmek" mümkün deyil.Riyazi olaraq ehtimal hesaplamalarında 10 üsdü 50 imkansızdır.Yanı bu merhelede artıq tesadüf mümkün deyil.Ancaq elm adamlarına göre; telomer adlı proteinin kodunun düzülme ehdimalı 10 üzeri 652'dir.Yanı tesadüf ola bilecek seviyyenin çox çox üstündedir.Buna göre bu hesablamalarda tesadüfe yer olacağını düşünmek bele mümkün deyil.

Bu mecrada bir sual vermek yerine düşerdi:Hüceyreler süretle bölünerken, bezi hüceyrelerde bezi genlerin aktiv olması ve hüceyrelerin bölünerek çoxalmasının harada dayanacağı nece bilinmektedir ve bunu hansı nüfuz temin etmektedir?
Bütün hüceyrelerimizin ve organlarımızın nizamını ve çalışmasını bu genetik kodlar idare etmektedir.Lakin onlara yön veren güc nedir? Bu mövzular helelik kifayet qeder araşdırılmamışdır.

p.s: elm adamları helelik bu mövzuya tam olaraq fikir bildirmirler

Gerçək idarə edən ruh

Beynimizi bir teyyare kokpitine, yəni mükemməl bir pilot kabinine ve ya idarəetme mərkəzinə bənzətsək bu təyyarənin pilotu kimdir?
Teyyare ve kabini ne qeder üst seviyyede olursa olsun,pilot olmazsa iller keçse bele teyyare havalanmayacaq.Beynimizin pilotu ve komandiri de ruhdur.Adı ne olursa olsun "beyin üsdü güc" dedikleri ruhdur.Materyalist anlayışa uymur deye ruhu inkar etmeyin bir menası yoxdu.Eyni zamanda,sevgi ve merhemet kimi duyğularımızı materyalist elme sığdırmağımız mümkün deyil.
Meselen:Bir ananın körpesine duyduğu şəfqəti maddeçi bir mövqeden nece açıxlaya bilerik?
Ruhu lampadakı bir elektrikede benzede bilerik.Elektrik olmasa lampa ne işe yarar? İllerle dursa bele işıq verermi?
Beyin de daxil olmaqla bütün bedenimiz maddi ölçülerle açıxlana biler,ama ruh ferqli bir ölçüde olduğu üçün onu maddi deyerlerle açıqlamaq olmaz.Ruh bedene mena qatar,canlılıq,irade,hereket ve idrak qazandırar.Ruh ve beden ikisi birlikde insanı meydana getirer.
Ruhumuz tamamiyle mücerred bir varlıq olmasına baxmayaraq bezi Qerbli alimler ruhun ağırlığını hesablamağa çalışmışlar.Hedda 21 qram olduğunu tesbit ederek bir filme bele mövzu etmişdirler.Bunlar lazımsız seylerdir çünkü ruhun madde olaraq bir deyeri yoxdur. "Men" dediyimizde ağlımıza 100 rtilyon hüceyreden ibaret bir maddi beden gelmemelidi, nefsimizle birlikde bütünleşmiş ruhumuzuda qesdetmeliyik.Çünkü menliyimiz bedenimizden ibaret olsaydı her il davam eden %98 faiz deyişmeyle menliyimiz de deyişerdi.(insan bedenindeki hüceyrelerin tamamına yaxını her il deyişmektedir)
İnsanın merhemet,vicdan,sevgi,nifret kimi duyğuları maddenin xaricinde mücerred ve gerçek varlıq olan ruhudur.
Ruhun dünyaya açıldığı yer gözdür.Ruh eyni zamanda görmek üçün 3-cü göz dediyimiz epifiz organından istifade edir.Bu organın gece ifraz etdiyi bir hormon sayesinde ruh gözler bağlı olsa bele görür.Altıncı hiss dediyimiz anlayışlarda bu mövzu ile elaqedardı.
ABD'de New Mexico tibb fakultesinde etdiyi çalışmaları "Spirit Molecul (ruhi moleykul) DMT" adlı CD kitabında açıxlayan psixiyatr Dr.Rick Strassman'a göre; epifizin ifraz etdiyi pinolin ve DMT hormonları insanda mistik hezzler,trans halı ve cəzbə kimi metafizik hemlelerde çox böyük rollar oynamaqdadır.Epifizin aktivliyi ve bu hormonları ifraz etmesi gece yarısı 02-04 saatları arasında olması diqqet çekicidir.Epifiz organının ifraz etmesi deniz seviyyesinnen yükseldikce dahada artmaqdadır.Xristianların monastrlarının yüksek dağlarda qurulmasının ve İslam evliyalarının mekan olaraq yüksek nöqteleri seçmesinin hikmetide burdadır.
p.s:Son elmi yeniliklere göre gece heç oyanmamış yeni gece ayılmamış yatmaq bir sözle tam yuxu almaq insanı rahatlatmır.Gece sehere kimi heç oyanmamış yatanlar seher qalxtığında yorğun kimi olurlar.Bunun eksine gece oyanıp yeniden yatanlar ise seher daha rahat qalxırlar.Peygamberimiz(s.a.v) insanlara teheccüd namazını qılmağı meslehet görmüşdür.Teheccüd namazı yattıqdan bir müddet sonra gece ikide üçde oyanılaraq qılınan namazdı..Ve ne tesadüfkü teheccüd kelmesinin anlamı erebceden tercümede "Bölünmüş yuxu" demekdir

İnsan işıq sürətini keçə bilsəydi nə baş verərdi?

Bildiyimiz kimi hər hansi 1 şeyi görmək üçün ondan əks olunan işiqlar gözümüzə çatmalidi.Təbii ki Enişteynin nisbilik nəzəriyyəsi kütləsi olan heç 1 şeyin işıq sürətində hərəkət edə biməyəcəyini deyir.Ona görə də bu yazini nəzəri cəhətdən anlamaq düzgün olardi.Praktiki olaraq isə qeyri mümkündür.Fərz edək ki,biz işiq sürətindən sürətli getmək qabiliyyətinə malikik.İşıq sürətindən daha sürətli getdiyimiz zaman geridə qalan heç bir şeyi görə bilmərik, çünki geridə qalan cisimlərin işiq şüalari bizə çata bilmir çünki biz artiq həmin işiqlardan daha sürətliyik. Lakin burada kiçik bir hiylə var. Bizə yalnız o an yayılan işiq şüalari çata bilməz. Amma geridə qalan cisimlərdən daha əvvəl yayılmış işiq şüalari da vardır. İşıq sürətini keçən maddə biz olsaq, geriyə doğru verilən 1 film kassedi kimi, keçmiş zamana aid işıq şüalarının köhnə halını görməyə başlayırıq.
Belə deyim.Günəşin şüaları bizə, yayıldıqdan 8,5 dəqiqə sonra çatır.Yəni hal-hazırda günəş sönsə, bunu ancaq 8,5 dəqiqə sonra anllaya bilərik.Fərz edəkki Günəş bir şüa yaydığı əsnada bir astronom o şüayla eyni sürətdə, yəni işıq sürətində dünyaya gəlsə, günəşdən çıxışından 8,5 dəqiqə sonra dünyaya çatar və bu müddət içində həmişə günəşdən onunla eyni anda çixan eyni şüalari görər.Yəni elə düşününki 1 yarişdasiz. Hami müxtəlif sürətlə qaçir yalniz siz bir dostunuz sizinlı eyni sürətdə qaçir. Ona görədə digərləri sizi ötüb keçsə də siz yalniz dostunuzu həmişə özünüzlə eyni yerdə görərsiz və eyni anda da finish nöqtəsinə çatarsiz,çünki eyni sürətlisiz. Eyniylə misal çəkdiyim astronomun Günəş onunla eyni anda çixan eyni şüalari görməsi kimi. Əgər astoronom günəşin şüalarından daha sürətli olsa,özüynən eyni anda çixan şüalari keçər və ondan əvvəl günəşdən çixan şüalari tutar və onları keçər.(Eyniylə yariş zamani sizin sürətinizi artirib irəlidəkiləri ötüb keçməyiniz kimi). Beləcə astronom həmin işiqlarla günəşin, "özü yola çıxmadan əvvəlki vəziyyətini yəni keçmişini görər".

Günəş şüaları davamlı olaraq dünyaya dəyir və əks olunur.Həmin şüalar dünyanın kosmosda görünməsini təmin edir. Dünyadan əks olunan günəş şüaları kosmosda yayilirlar.Bunun nəticəsində də Dünya kosmosdan görünür. Yaxşı indi isə düşünək ki astronom günəşdən deyil də dünyadan yola çıxsaydı nə olardı? Deyək ki astronom normal bir sürətlə yola çıxdı və dünyadan uzaqlaşmağa başladı və uzaqlaşdiqca dünyani müşahidə etmiş olsun.Onun sürəti artdiqca dünyadan gələn şüaların ona çatması daha çətin və gec olacağı üçün, astronomun müşahidəd etdiyi dünyadakı hərəkətlər getdikcə yavaşlayar. Astronom işıq sürətinə çatdığında, artiq dünyadan ona gələn işiq şüalariyla eyni anda hərəkət etməyə başliyar və dünyadan gələn görünüş, bir video kassedin STOP düyməsinə basılıb dondurulması kimi donar.Astronomun sürəti işıq sürətini keçdiyi zaman görüntü, bir video kassetin geriyə firladilmasi kimi, geriyə doğru getməyə başlayır.Astronom özünü görə bilməz, çünki sürəti işıq sürətindən çoxdur. Öz görünüşü özünə çata bilməz.

Astronom bu vəziyyətdə yerdən uzaqlaşib hələ işıq sürətinə çıxmadan əvvəl yayılmış olan işiq şüalarıni görə bilər. O zaman astronom özünün geri-geri gedərək dünyadan ilk atıldığı ana döndüyünü görür.Bir sözlə hər şey video kassetlərdəki kimi geriyə doğru axar. O anda dünyada olsa, özü özüynən salamlaşar hətta .

Şredinger Pişiyi təcrübəsi: "Pişik ölüdür yoxsa diri ?!"

Şredinger Pişiyi təcrübəsi yəqin ki bir çoxunuza tanışdır. Əgər bu barədə eşitməmisinizsə də pis olmayin. Onsuz da mövzumuz o olacaq. Şredinger özü kimdir, nəçidir, bunları internetdən və ya hansısa ensiklopediyadan axtarıb tapabilərsiniz. Bizim mövzumuz onun "pişiyidir"..

Problemin ortaya atılma səbəbi Kvant Fizikası ilə əlaqəlidir.Werner Heisenbergin atom alti zərrəciklər (subatomic particles) üçün Qeyri müəyyənlik prinsipindən bilyimiz kimi zərrəciyin koordinat və impulsunun eyni zamanda dəqiqliklə ölçülməsi mümkün deyil.Yəni bir partikulun koordinatini nə qədər dəqiqliklə (başqa sözlə koordinatin naməlumluğu nə dərəcədə kiçik olsa)ölçəriksə, buna qarşılıq impulsun naməlumluğu eyni dərəcədə böyük olar.Həmçinin əksinə, impulsdaki naməlumluq kiçildikcə, eyni nisbətdə koordinatin naməlumluğu böyüyər.
Mövzunu daha da uzatmadan, məsələni verim.

Bir qutumuz var. İçində enerjiyə qarşı həssas çəkic, radioaktiv atom və bir şüşə də zəhərli qaz var. Təbii ki bir də pişiyimiz. Sistem elə proqramlanib ki, qutunun içində atomun hərəkətindən doğan azacıq bir enerji yarandığı anda çəkic zəhərli qazın içində olduğu şüşəni qıracaq və pişiyimiz öləcək...
Qutunu hələ açmamışıq. Sual belədir ki, pişik ölüdür ya diri??

İndi izahina gəlim.

İlk öncə deyim ki Erwin Şredinger kvant fizikasının ən məşhurlarından biri idi ve bu etdiyinin real dünyada nə qədər məntiqsiz olduğunu bilirdi. Heisenberg ehtimal(probability) teoriyasını ortaya atanda Şredinger də öz pişiyi haqqında fəlsəfi bir sual verdi.Fəlsəfi sual xancano nun verdiyi sual idi. Əgər radioaktiv atom hərəkətlənsə, çəkic zəhərli gaz şüşəsini qırır və pişik ölür.Əgər atomda hərəkətlənmə olmasa, onda pişik yaşayacaq. Ancaq... Biz qutuyu açıb müşahidə etməyənə qədər atom nə hərəkətli nə də hərəkətsizdir, ikisinin ehtimalı qarışığıdır.Onda qutu qapalı olanda pişiyə nə olur? Heisenbergin dediyi kimi atom teorik olaraq eyni anda 2 vəziyyətdə olduğuna görə, pişik eyni anda həm ölü , həm də diridir.Ancaq qutuyu açıb açıb baxsaq ya ölüdür ya da diri ..

Əgər xaricdən bir müşahidəçi(tutaqki özümüz) , qutunun içərisini görmədən bir ehtimal etsəktəbiiki pişiyin canlı yoxsa ölü mü olduğunu dəqiqliklə söyləyə bilməz. ona görə, pişik% 50 canlı, 50% isə ölüdür. yəni, pişik bərabər nisbətdə canlı və ölü olma şansına malikdir. İşin qəribəsi, pişik görülmədiyi (müşahidə) müddətcə, hər iki ehtimal da eyni nisbətdə gerçəkdir. yəni pişik, eyni nisbətdə həm canlı, həm də ölüdür! əgər müşahidəçi, gedib qutunu açsa, bu vəziyyətdə, pişik "ya ölü, ya da canlı" olaraq qarşısına çıxacaq ki, müşahidəçinin bu müdaxiləsi, mühitin şərtlərini dəyişdirmiş və ehtimallardan birinin "reallaşmasına" səbəb olmuşdur.Müşahidə nəticəsində ortaya çıxan bu hala "dalğa funksiyasının çökməsi " deyilir.

Bu arada yadima düşmüşkən Stephen Hawking'in bu təcrübə barədə gözəl və bir o qədər də zarafatcil 1 deyimi var "Schrödinger Pişiyini eşidəndə silahıma əl atmaq istədim" . :)

Carl Sagan: "Solğun Mavi Nöqtə"

"Bu solğun mavi nöqtəyə təkrar baxin.Ora bizim evimizdir.Bu uzaqlıqdan dünyamız çox da cəlbedici görünməyə bilər, amma bizim üçün vəziyyət fərqlidir. O nöqtəni bir də dəyərləndirin. O nöqtə buradır, yuvamızdır, bizik. Üzərində tanıdığınız hər kəs, sevdiyiniz hər kəs, eşitdiyiniz hər kəs, bütün insanlıq həyatlarını yaşadı. Bütün xoşbəxtlik və kədərlərimiz, minlərcə özündən əmin dinlər, ideologiyalar, ekonomik doktrinalar, bütün ovçu və toplayıcılar, bütün qəhraman və qorxaqlar, bütün mədəniyyət quranlar və dağıdanlar, bütün krallar və kəndlilər, bütün aşiq gənclər, bütün ana və atalar, ümidli uşaqlar, bütün ixtiraçılar və kəşfçilər, bütün əxlaq müəllimləri, bütün azmış siyasətçilər, bütün məşhurlar, bütün liderlər, tarixdəki bütün əzizlər və günahkarlar orada günəşdən asılı olan bir toz zərrəsində yaşadılar. Planetimiz kosmik sahədə çox kiçik bir səhnədir. O generallar və hökmdarlar tərəfindən tökülən qanları düşünün, şərəf və zəfər içərisində dövrlərinin padşahları olan, yalnızca kiçik bir nöqtənin bir hissəsində olanları. Bu kiçik pikselin bir tərəfində yaşayanların digər tərəfdə yaşayanlara etdikləri bitmək bilməyən zülmləri düşünün, anlaşmazlıqları nə qədər adi idi, biri-birini öldürərkən nə qədər həvəsli idilər, düşmənlikləri nə qədər atəşli idi. Planetimiz kosmik zülmət içərisində sadəcə bir zərrədir. Anlaşılmazlıqlarımıza, çətinliklərimizə başqa bir yerdən yardım gəlməyəcək. Yer bilinən tək yaşam sığınacağıdır. Ən azından yaxın gələcəkdə növümüzün köçəcəyi başqa bir yeri yoxdur. Səyahət, bəli. Yerləşmək, hələ tezdir. Bəyənin ya da bəyənməyin, bu dövrdə ayaqda qala biləcəyimiz tək yer planetimizdir. Böyük ehtimalla insanlığın meydana gəlməsinin, bu kiçik planetimizin uzaqdan çəkilmiş şəklindən böyük dəlili yoxdur. Mənə görə bu şəkil biri-birimizlə əlaqələrimizi daha nəzakətli qurmaq və "solğun mavi nöqtə"ni qoruyub, ona dəyər vermək məsuliyyətimizi artırır. İndiyədək tanıdığımız tək yuvamızı..."

- Carl Sagan ( məşhur astronom,astrofizik )

Şəkil 1977-ci ildə kosmosa buraxılan Voyager 1 kosmik aracı tərəfindən 1990-cı ildə Yerdən 6.000.000.000 km uzaqlıqdan çəkilmişdir.

Təsadüfi şans yoxsa zərurət ?

Ateist fizik Carl Sagan, təkamül prosesini nəzərdə tutaraq; "Kifayət qədər zaman olduğu təqdirdə, şans faktoru möcüzələr meydana gətirə bilər." demişdi. Bu ifadə nəzəriyyədə doğru qəbul edilebilməməklə birlikdə, kifayət qədər vaxt olduğu təqdirdə şans faktoru bir möcüzə əldə edənə qədər böyük sayda sınaq-yanılma məhsulu ortaya qoymalıdır. Dahası, kainatın bir başlanğıcı və yaşı vardır; içindəki maddə miqdarı da sonsuz deyil. Yəni şans faktorunun işləyəcəyi zaman və maddə məhduddur. Bu vəziyyətdə ağla gələn sual budur: Kainatın yaşı təxminən təxmin edildiyinə görə, kainatdakı maddə miqdarını və reallaşdiracaği dəyişiklikləri göz önünə alsaq, şans faktorunun tək bir canlı hüceyrə meydana gətirmə ehtimalı nədir? Bu sualın cavabı əhəmiyyətlidir. Çünki şans faktorunun nəzərə alınmağa dəyər olub-olmadığını bu sual müəyyənləşdirir. Kainatda bütün imkanların istifadə edildiyi və ehtimalların sınandığı düşünülsə belə, ehtimal sərhədlərinin kənarındakı ehtimallar etibarsız sayılır. Dembski bu ədədi 10⁻¹⁵⁰, yəni vergüldən sonra 150 sıfırın ard-arda gəldiyi çox kiçik bir sayı olaraq hesablamışdir.Bunu necə aldiğini qisa olaraq izah etməyə çalişim.

Müşahidə ediləbilən kainatda ehtimal hesabında istifadə edəcəyimiz məlumatlar çox məhduddur. Bilinən fiziki kainatda təxminən 10⁸⁰ təməl zərrəcik olduğu təxmin edilməkdədir. Dahası, maddənin elə xüsusiyyətləri vardır ki, bir fiziki haldan digərinə keçidi saniyədə 10⁴⁵ dəfədən daha sürətli reallaşa bilməz. Bu vaxt intervalı,kainatda ən kiçik zaman vahidi olan Planck zamanidir.Son olaraq qeyd edək ki, kainat 10²⁵ saniyədən milyardlarla dəfə daha gəncdir (kainatın yaşını 10 ilə 20 milyard il arasında 13.7 milyard olaraq qəbul edirik). İndi, əgər bilinən maddi kainatda müəyyən hadisələrin reallaşa bilməsi üçün ən az bir təməl zərrəcik lazımdırsa və Planck zamanından daha qısa zamanda heç bir şey gerçəkləşə bilmirsə, bu kosmoloji məhdudiyyətlərə görə, kosmik tarix boyunca reallaşan ümumi hadisələrin sayını hesablasaq, 10⁸⁰ x 10⁴⁵ x 10²⁵ = 10¹⁵⁰ ədədini keçə bilmədiyini görərik.

Müşahidə ediləbilən kainatdakı bütün bilinən informasiyalari hesaba qatsaq belə 10¹⁵⁰ də 1'dən kiçik ehtimallar qeyri-mümkündür. Buna görə 10¹⁵⁰ də 1 ehtimal, universal sərhəd olaraq qəbul edilməkdədir.

10⁻¹⁵⁰ kimi kiçik bir ehtimal,alimlərə görə bizə kainatın, yalnız ehtimalları istifadə edərək kompleks strukturlar əldə edilə biləcək çox kiçik bir məkan olduğunu izah etməkdədir.İndi özünüz düşünün izah edə bilir ya yox Stuart Kuffman bu məsələni araşdırmışdır. Verdiyi nümunələrdən birində, 200 amin turşusundan meydana gəlmiş ehtimal daxilindəki zülalların maksimum sayını (yəni 20²⁰⁰ və ya təxminən 10²⁶⁰) və kainatın tarixi boyunca hissəciklərin ikili olaraq toqquşma ehtimalını ələ almışdır. (Toqquşmaların reaksiyaya girmə nisbətinin femtosaniyə 10⁻¹⁵ olduğunu fərz etsək, cəmi 10¹⁹³ toqquşma ola biləcəyini tapmışdır.) Kauffman'ın gəldiyi nəticə budur: Bilinən kainatın Big Bangdan bu yana 200 amin turşusundan ibarət ehtimal daxilindəki zülalları bir dəfə belə yaratmaği üçün kafi zamanı olmamışdır.Yəni '200 amin turşusundan meydana gələ biləcək mümkün bütün zülalların bir dəfə belə təbii olaraq öz-özünə meydana gələ bilməsi üçün kainatın yaşının 10⁶⁷ misli qədər bir müddət lazımdır. "(Dembski, 98).

İndi gələk bunlardan çixan nəticəyə.Allahı qəbul etmədən, təbiətin ortaya çıxışını və işləyişini şansa söykənən mexanizmlərlə açiqlamağa çalışmadaki bir başqa çətinlik, fosillərlə əlaqədardır. Əgər şans faktoru doğru olsaydı, yoxlama-yanılma prosesində yanılmalar, müvəffəqiyyətli sınaqlara görə çox daha çox olacaqdı. Bu vəziyyətdə fosil qalintilarinda, az bir miqdar normal canlı fosilinə müqabil, böyük sayda funksiyasiz orqanizm qalığının olması lazım idi. Şansa bağlı mexanizmlərdən müvəffəqiyyətsiz sınaqların sayı, müvəffəqiyyətli sınaqların qat-qat üstün olduğuna görə, fosil qalintilarinda da eyni nisbətdə əks olunması gözlənilməlidir. Fosil qeydlərində nəsili tükənmiş bir çox canlı olmasına baxmayaraq, şans əsəri yaranan mutasiya ilə ortaya çıxmış fosil qalintilari tapa bilmirik. Dinozavrların nəslinin tükənmə səbəbi, hələ elm dünyasi tərəfindən müzakirə olunmaqla bərabər, həyatdaykən normal canlılar olduqları qəbul edilməkdədir.Düşünün mən otaqimda 100 dəfə kimyəvi təcrübə aparmaq istəyirəm və fərz edək ki bu təcrübələrdən ilk 80-i alinmir,buna görə də ətrafa kimyəvi maddələr dağilir bir sözlə uğursuzluq nəticəsində otağim pis hala düşür və sonra 1-i baş tutur.Amma sonradan otaqima daxil olduqda otağimi tər-tərmmiz halda görürəm elə bil 80 dəfə yalniş etdiyim təcrübəmin uğursuzluqlari heç baş vermiyib amma 1 dəfə uğurlu baş tutan təcrübəmin nəticələrini görürəm.Amma ortada otağimi təmizləyəcək şüurlu varliq yoxdu...Nəticəyə özünüz gəlin..

Kainatımızın forması. Qaranlıq maddə və Qaranlıq enerji

Son dövrdəki elmi məlumatlarla, kainatda görünməyən qüvvələrin, görünən qatı maddəni necə meydana gətirib-istiqamətləndirdiyini daha dəqiq və konkret olaraq görməyə başladıq. Bu güclərdən biri də "qaranlıq maddə" ilə "Qaranlıq enerjidir".Əvvəl kaiantin formasi haqqinda biraz danişim sonra əsas məsələyə keçək.

Kainatda ümumi maddə - enerji miqdarı, zaman-məkan həndəsəsini,zaman-məkan həndəsəsi də maddə və enerjinin necə davranacağını müəyyən edir. Əgər kainatda kifayət qədər maddə varsa cazibə qüvvəsi, kainat genişlənməsini bir gün dayandırıb öz üzərinə çökməsinə səbəb olacaq. Bu cür kainatın həndəsəsi, "Kürə" şəklində öz üzərinə bağlı olub sonlu amma sərhədsiz bir quruluşa malikdir. Buna görə, zaman ölçüsündə, yəni 4. ölçüdə virtual bir radiusu var (kainatı iki ölçülü kürənin səthi olaraq düşünsək, "zaman ölçüsü" kürənin səthindən mərkəzinə doğru gedən " xətt" olmaqdadır). Hər hansı bir kənarı, mərkəzi, başlanğıc nöqtəsi də yoxdur, eynilə bir şarın səthi kimi. Kainatı, şarın səthi, içindəki ulduzları, qalaktikaları də bu iki ölçülü səth üzərində iştirak edən nöqtələr olaraq düşünsək kainatın, üçüncü (yəni, dördüncü) ölçü olan "zaman ölçüsündə" bağlı olduğunu görərik. Bu kainatın bir nöqtəsindən yola çıxdığımızda (işıq sürətiylə milyardlarla il davam edəcək olsa da) təkrar eyni yerə gəlirsiniz. Belə bir kainatda zamanın, big-bang ilə bir başlanğici olduğu kimi eyni zamanda, kainatın öz içinə doğru büzülməyə başlamasıyla universal bir "qara dəliyə" çevrilərək bir sonu da vardır. Yəni, zamanın bir başlanğıcı və sonu mövcuddur.

Əgər kainatın genişləmə sürəti cazibə qüvvəsinə ekvivalentdisə, o zaman kainatın əyriliyi sıfır olar və şəkli də, "Düz (Evklid)" həndəsəsi şəklində olar. Belə bir kainatda cazibə, kainatı dayandırıb öz üzərinə çökməsinə səbəb olmasa da genişləndirilməsi sürətinin ancaq sonsuz bir zamanda dayanmasını təmin edər. Buna qarşılıq çəkilişə səbəb olan maddənin bir-birlərindən qaçma sürəti, çəkiliş gücündən çox çoxdursa, yəni gənişləməyi dayandıracaq kifayət qədər kainatda maddə yoxdursa, o zaman kainat artan bir sürətlə genişlənəcək ki, bu vəziyyətdəki kainatın zaman-məkan həndəsəsi, kürənin tam tərsi olan "mənfi" əyrilikdə (buna "Hiperbolik" və ya "Lobachevski" modeli də deyilməkdədir) açiq formasında olur (big-banga qarşi duran bu model sonsuzdan gəlib sonsuza gedən 1 kainati təsvir edir). Sahib olduğu bu əyriliyə görə yenə də virtual bir radiusu var (hiperbolik şəklin birdən çox ola biləcək formaları da vardır).

"Hiperbolik" və "Düz(Evklid)" kainatın, sonlu olmadan yenə mərkəzi, sərhədi, kənarı yoxdur və kainatın ucları da sonsuza doğru açıqdır. Heç bir şəkildə ikiyə ya da öz üzərinə bükülə bilməz. Bununla birlikdə "Evklid (Düz)" həndəsəsində iki nöqtə arasında çəkilən xətt düz ikən, "Kürə" ya da "Hiperbolik" həndəsədə iki nöqtə arasındakı düz xətt parçası əyridir.Düz kosmosda bir xəttə, o xətt xaricindəki hər hansı bir nöqtədən tək bir paralel xətt çəkilə bilərkən eyni vəziyyət, bir "Kürə" kosmos üzərində heç bir şəkildə çəkilə bilinməz. "Hiperbolik" kosmosda isə belə bir xəttə, sonsuz sayda paralel xətt çəkmək mümkündür. Əlbəttə bu paralel xəttlər düz xətt deyil, əyri xətlərdir

"Kürə" şəklindəkizaman-məkanda, iki paralel şüa dəstəsi göndərdiyimizdə bu şüalar milyon yada milyardlarla işıq ili uzaqlıqdakı bir nöqtədə birləşir, kesişir. Bu həndəsi kainat səthinə bir üçbucaq ilə (r) radiuslu bir çevrə çəkmiş olsaq üçbucağın daxili bucaqlarının cəmi, 180 dərəcədən böyük (elə ki, hər üç bucaq 90 dərəcə də ola bilməkdədir), çevrənin uzunluğu isə, 2 (pi) r dən kiçik olardı. Buna qarşılıq mənfi əyriliyə sahib hiperbolik zaman-məkan həndəsəsində isə, yenə belə məsafədəki bir nöqtədə, şüalar bir-birlərindən uzaqlaşmağa başlar. Bu həndəsədəki üçbucağın daxili bucaqlarının cəmi da, 180 dərəcədən kiçik, belə bir çevrənin uzunluğu isə, 2 (pi) r dən böyük olardı.Düz kainatda də bu şüalar sonsuza qədər paralellik vəziyyətini qoruyarlar. Buna qarşılıq Evklid (düz) kosmos üzərindəki bir üçbucağın daxili bucaqlarının cəmi, 180 dərəcəni, (r) radiuslu çevrə uzunluğu da 2 (pi) r-i göstərəcək.










Kainatın hərəkətini daha yaxşı təsəvvür edə bilməyimiz üçün, yuxarı doğru atılan bir daş nümunəsiylə belə düşünə bilərik. Birinci vəziyyətdə havaya bir daş atsaq əgər daşın sürəti yerin qaçma sürətindən(1 ci kosmik sürət) çox deyilsə daş yerə düşər. Əgər daşın sürəti, dünyadan qaçma sürətindən(1 ci kosmik sürət) böyüksə o zaman daş (təcilli olaraq) artan bir sürətlə hərəkətinə davam edər. Bununla birlikdə daşın sürəti, dünyadan qaçma sürətinə bərabərsə daş əsla dünyaya geri dönməz. Kainatın davranış formasını da, kainat sıxlığıyla müqayisə da ifadə edə bilərik. Beləcə "Düz Kainatın" sıxlığı, kritik sıxlıqda olar. Bu sıxlığdan yüksək qiymətlərdə, qalaktikaların bir-birlərindən qaçma sürəti kafi olmadığından kainat yuxarida danişdiğimiz "kürə" yəni bağli modelə uyarkən, yox əgər kainat sıxlığı kritik sıxlığdan azdirsa, qalaktikalar bir-birlərindən artan bir sürətlə uzaqlaşacaq yəni hiperbolik kaiant modelini bizə verər.

Keçmişdə isə, Nyutona görə kainat sonsuz və statikdi.Çünk ona görə, kainat sonsuz və homogen olduğundan cisimlərin bir-birlərinə tətbiq gösterdiyi cazibə qüvvəsi səbəbindən, bir-birlərini tarazlaşdirmaqdaydi (bu isə bir çox paradoksa səbəb olmaqdadir). Hətta Einstein belə ilk zamanlarda öz qurduğu tənliklərin əksinə, kainatın "statik " olduğunu düşündü və daha sonra bunu həyatinin ən böyük səhvi olduğunu dilə gətirdi. Halbuki kainat, "De Sitter" tərəfindən aparılan hesablamalar nəticəsində yalnız boş kosmosda yəni, heç bir maddə və enerjinin olmadığı bir kainat üçün bu statiklik gerçək ola bilərdi ki, əgər maddə varsa mütləq kainat hərəkətli olmaq məcburiyyətində idi. Bu boş kosmosa eyni zamanda "Eynşteyn - De Sitter" kosmosu adı verilməkdədir. Ancaq Edwin Hubble tərəfindən edilən müşahidələrlə kainatın, eynilə şişən bir şar səthi kimi, o səth üzərində düşündüyümüz bütün qalaktikaların bir-birindən sürətlə uzaqlaşdığı yəni, kosmosun genişlənməsi isbat edilmişdir.Həmçinin kainatın genişlənməsi, kosmosun genişləməsi olduğundan, kainat "Planck ölçülərində" (big-bang in 10⁻⁴³ saniyə, 10⁻³³m də) olarkən maddə və enerjinin sıx halda olması, eyni zamanda bildiyimiz kosmosun özünün də o nöqtədə sıxlaşdığı mənasını verər (nəzəri olaraq Planck ölçüləri altinda da zaman-məkan var amma hesablamalara görə bura zaman-məkanin titrəşməsi nəticəsində həndəsəsi tamamilə pozulduğundan, fərqli deyişlə "Kvant Köpüyü" dediyimiz xaotik quruluşa çevrildiyinən bunu "Planck ölçüləriylə" sərhədləndirərək danışdım). Yəni qısacası, "big-bang" olmadan əvvəl, bildiyimiz kosmosun və zamanın özü də yox idi. Bunun bir dəlili də kainatdakı bütün kütlə və bunların hərəkət enerjilərinin toplami ilə cazibə qüvvəsinin meydana gətirdiyi enerjinin bir-birinə bərabər olmasıdır. Yəni, kainatın ümumi enerjisinin sabit olmasıdır.

Bununla birlikdə, geniş bir baxımdan kainata baxdığımızda kainat quruluşunun homogen olduğu ortaya çıxmışdır. Yəni kainatın hər yerində sıxlıq, bərabər olduğundan kainat olduqca düzgündür. Homogen olan kainatın içindəki hər bir cisim (qalaktika), aralarındakı uzaqlıqla doğru mütənasib olaraq genişləndiyindən kainatın hansı qalaktikasına baxılırsa baxılsın kainat, yenə eyni şəkildə görünür (buna İzotrop xüsusiyyəti də deyilir). Və yenə eyni zamanda kainatın hansı nöqtəsindən baxılırsa baxılsın müşahidəçiyə nisbətlə müşahidəçi, özünü kainatın mərkəzində görər. Qalaktikaların bir-birlərindən uzaqlaşma (dolayısıyla da kainatın genişləmə) sürəti isə (tam olaraq bilinemese də təxminən olaraq), 3,26 milyon işıq ili üçün saniyədə 55-70 km dir. 6,52 milyon işıq ili üçünsə bu, 110 - 140 km dir, ... və s.

İndi əsas mövzumuza gəlsək, bu gün aparilan çox dəqiq ölçmə kainatın artıq artan bir sürətlə genişlənməkdə olduğunu və "Düz" bir həndəsəyə sahib olduğunu göstərməkdədir. Yəni kainatımızdakı maddə, kritik sıxlığa çox yaxindir demək olarki eynidir. Bu səbəblə təcilli bir şəkildə sonsuza doğru genişlənir. Ancaq burada bir problem ortaya çıxmaqdadır. O da, yenə aparilan ətraflı müşahidələrlə kainatdakı ümumi maddə və enerji sıxlığının bu kritik sıxlığdan çox-çox az olmasinin görülməsidi. Yəni kainatımız sahib olduğu sürətə qarşı, bu ankı müşahidə edilən maddə və enerji miqdarına görə çoxdan parçalanıb dağılması lazım idi lakin daha çox maddəyə, daha doğrusu maddə və enerjiyə sahibmiş kimi davranmaqdadır. Bu da, bu anda görünən kainatda genişlənməsini təmin edəcək səviyyədə artıqdan bir maddənin, yəni görünməyən "qaranlıq maddə və Enerjinin" var olduğunu bizə göstərir.Yalnız bu deyil.Aparilan müxtəlif müşahidələrlə də məsələn, bir qalaktika toplusu içərisindəki qalaktikaların ümumi kütləsinin, onları bir yerdə tutan kütlə cazibə qüvvəsini yaradacaq səviyyədə olmadığı göstərilmişdir. Yəni, müşahidə edilən cazibə qüvvəsi, olması lazım olandan çox daha çoxdur. Bu isə qalaktikaların sahib olduqları sürəti hesablanaraq müəyyən edilmişdir. Bunu bir az daha da aydin desəm, kütlə cazibə qüvvəsi, obyektlər arası məsafənin kvadratı ilə tərs, kütlələrin böyüklüyü ilə doğru mütənasibdir.Həmçinin yenə bir riyazi bərabərliyə görə, fırlanma sürəti ilə cazibə qüvvəsi yəni kütlələr arasında da bir əlaqə vardır. Bu səbəblə, cazibə nə qədər yüksəksə, bir cisimin digər bir cisim ətrafındakı və ya iki cismin müəyyən bir mərkəzi nöqtə ətrafındakı dönmə sürətləri də o qədər çox olar. Bu səbəbdən qalaktika çoxluqları üzərində aparilan araşdırmalar, qalaktikaların bir mərkəz ətrafındakı orbit sürətlərinin, olması lazım olandan çox daha yüksək olduqlarını göstərmişdir.
Həmçinin bənzər bir vəziyyət qalaktikaların öz içlərində də müşahidə edilmişdir. Məsələn sarmal qalaktikalar baxıldığında parlayan ulduz miqdarının, qalaktika mərkəzinə yaxın yerlərdə daha sıx, qalaktika mərkəzinin uzaklarında isə, daha az sıx olmaqdadır. Fırlanma sürətinin, cisimlərin sahib olduğu kütlə ilə doğru mütənasib olaraq artması səbəbindən, qalaktika mərkəzinə yaxın bölgələrin fırlanma sürətinin yüksək, mərkəzdən uzaq yerlərin isə, daha yavaş olması lazımdır. Halbuki vəziyyət belə olmayıb qalaktikanın fırlanma sürətinin, qalaktikanın hər yerində eyni olduğu, bu səbəbdən mərkəzdən uzaqlaşdıqca ulduzların olması lazım olandan çox daha sürətli olduqları görülməkdədir. Belə ki, xarici hissəsinə yaxın ulduzlar az qala qalaktikadan ayrılacaq səviyyədə yüksək sürətdə dönməkdədirlər.Bununla birlikdə, mərkəzə yaxın ulduzların da olması lazım olandan çox daha sürətli dönməkdə olduqları, bunların da çoxdan qalaktika xaricinə çıxmaları, fırlamaları lazım idi. Yəni, bunların da görünən kütlələri bu sürətlərdə hərəkət etmələri üçün kifayət deyil. Bu səbəbdən aparilan hesablamalar və müşahidələr nəticəsində qalaktikalarda, "Qaranlıq maddənin" varlığı həmçinin yenə bütün qalaktikalardan hər birinin "qaranlıq maddə" tərəfindən büründüyü ortaya çixmaqdadir. Yəni qalaktikaların ətrafında, o qalaktikaların dağılmasına maneə törədəcək və bərabər sürətlərdə çevirəcək miqdarda "qaranlıq maddə" var (hər bir qalaktikanın dönmə sürətləri də bir-birindən fərqlidir). Nəticə olaraq kainatda bilinən-görünən maddə və enerji, var olanın ancaq 4%-ni təşkil edərkən, 96%-i da görünməyən amma təsirləri ölçülən qaranlıq maddə və enerjidən meydana gəlməkdədir.Geriyə qalan 96%-lıq hissəsinin də 73 % nı "Qaranlıq enerji", 23% ' nı isə "Qaranlıq maddə" təşkil edir.Bir şeyi də deyimki "qaranlıq maddə" ifadəsindəki "maddə" sözü də bildiyimiz mənada maddə deyil. Daha çox kütləsi olan enerji hissəciyi olaraq düşünülməkdədir.

"Qaranlıq maddə və enerji" ətrafa nə işiq yayir nə də ətrafdan işiq sovurur. Yəni, işıqla və digər elektromaqnit dalğalarla heç bir şəkildə qarlılıqlı təsirə girməməkdədir. "Qaranlıq maddə", eyni anda həm öz cinsi olan "qaranlıq maddə" ilə, həm də görünən (bilinən) maddəylə yalnız Kütlə cazibəsi (Qravitasiya qüvvəsi) olaraq təsirə girir. Kainatın hər yerində homogen (düzgün dağılmış) olaraq olan "Qaranlıq Enerjinin" hissəcikləri də, bir-birlərini itələyir beləcə, kainatı genişlətməkdədirlər. Beləcə digər hisseciklər kimi Big-Bang 'lə yaradılan "qaranlıq maddə", bilinən maddə ilə təsirlənə bildiyindən qalaktikalar meydana gəlmişdir. Çünki kainat ilk zamanlarında hidrogen və heliumdan ibarət olan tək bir qaz buludu halında idi. Buna görə əgər "qaranlıq maddə" olmasaydı, kainat o qədər homogen olardı ki planetlər, ulduzlar, qalaktikalar meydana gələ bilməzdi.Halbuki tam tərsinə və də mükəmməl bir şəkildə, işıq sürətindən az yavaş hərəkət edən "Qaranlıq maddənin" hissəcikləri eynilə bir inşaatın quruluş skeleti kimi, "kainatın skeletini"meydana gətirmişdir.Sanki bir hörümçək toruna bənzər şəkildə bütün kainatı bürümüş və bilinən maddəni əhatə edərək incə nizamlı olan kainatdakı nizamı meydana gətirmişdir. Nəticə olaraq, "qaranlıq maddə" ulduzların, planetlərin və yer üzündəki həyatın meydana gəlməsi üçün həyati bir əhəmiyyət təşkil etmiş və hələ də etməkdədir.

"Qaranlıq maddənin" hissəcikləri, insan bədənindən, obyektlərin və planetlərin, ulduzların içindən maddə atomları və hissəcikləriylə təsirlənmədən onlarla toqquşmadan keçib gedirlər, eynilə görünməz bir insanın divarın o biri tərəfinə keçməsi kimi. Belə ki, bu hissəciklər bir iynə ucu qədər yerdən on, yüz milyardlarla sayda keçirlər. Əgər əlimizdə bir ovuc "qaranlıq maddə" tutmuş olsaydıq onun bir ağırlığa sahib olduğunu hiss edər, barmaqlarımızın arasından, əlimizin dərisi içindən keçərək yerin içinə girdiyini, heç bir şeylə (torpaqdakı saysiz-hesabsiz zərrəciklərlə) təsirlənmədən və onlarla toqquşmadan dünyanın digər tərəfindən çıxıb getdiyini

Çoxunuz deyə bilərsizki bəlkədə "Qaranliq" maddə hansisa elmin tapa bilmədiyi 1 makroobyekt hissələridi.Amma elə deyil.Kainatdaki bütün atom sayini bilirik.Bunlar hesaba qatılsa belə, yenə də kainatdaki kritik kütlə dəyərindən çox uzaq qalar.Həmin kritik kütləni tamamlayan isə "qaranliq maddə" və "Qaranliq enerjidir".Həmçinin bildiyimiz-tanidiğimiz bəzi hissəciklərin, "qərarsız" olmalarından ötəri müəyyən bir müddət sonra "protana" dönüşürlər. Halbuki "Qaranlıq maddə hissəcikləri" bütünlüyüylə qərarlı olub heç bir şeyə çevrilmirlər. Bu səbəblə "Standard Model" içində bilinən heç bir hissəciyə bənzəmir.

Bu gün "Qaranlıq maddəyə" ola biləcək ən böyük namizəd olaraq, onunla mükəmməl səviyyədə ortaq xüsusiyyətlərə sahib olan "WIMP" deyilən dənəciklər göstərilməkdədir. Bu hissəciklər "Standart Modelin" xaricində nəzərdə tutulan (xaricində olmasa belə "uc nöqtələrində" düşünülən) və "protonun" kütləsindən böyük amma maddəylə çox zəif qarşılıqlı təsirdə olan (hardasa yox deyiləcək qədər ) zərrəciklərdir. Zəif Nüvə və Qravitasiya ilə təsirlənsələrdə, Güclü Nüvə və Elektromaqnit qüvvəsi ilə qarşlılıqlı təsirə girmədiyindən teleskoplarla təsbit edilməsi imkansız hisseciklerdir. Ancaq yenə də bu zerreciklerin varlığı qəti deyil, yalnız fərziyyə olaraq düşünülməkdədir.Qaranlıq mədəninin təsiri, zaman-məkani, bu səbəbdən yanından keçən (bu zaman-məkanda hərəkət edən) işığı bükdüyündən ötəri "lupa təsirinə" səbəb olmaqdadir. Bu da alimlərə "Qaranlıq maddənin" kosmosdakı mövqelərinin xəritəsini rahatlıqla çıxardılmasını təmin etməkdədir.

Alimlər "Qaranlıq maddənin" varlığını konkret olaraq isbat etmək üçün müxtəlif üsullarda istifadə edirlər.Bir üsul da, torpağın 700 metr altında, sıfırin altinda temperaturda çox sıx "Germanyum" atomlarından meydana gəlmiş lövhələr (kristallar) yerləşdirilərək, "qaranlıq maddə" zərrəciklərinin bu kristallara toqquşmasini, qarşlılıqlı təsirə girmələrini müşahidə etməkdir. "Qaranlıq maddə" hisseciyi çox az təsirə girmiş olsa da, əgər bir dənəsi bu atom nüvələriylə təsirə girmiş olarsa ortaya çıxacaq olan istilik, mühitdə istilik fərqliliyini ölçən alətlər köməyiylə təsbit edilə biləcək. Ancaq on ilə yaxın bir müddətdir aparilan araşdirmalar nəticəsində belə hissəcik müşahidə edilə bilinməmişdir.

İslam-Təkamül: Suallar və Cavablar ( 1 Hissə )

1.Təkamülü yoxsa yaradılışı müdafiə edirsiniz ?

Mənim dünyam bu iki variantdan ibarət deyil və bunlar bir-birinin ziddi şeylər də deyil əslində.Sadəcə məsələyə baxilan prizmalarin fərqliliyindən dolayi ziddiyətlər yaranir. Yəni sual səhvdir. Amma Allahın hər şeyi müəyyən bir qanunla meydana gətirdiyi və müddətə bağlı olaraq yaratdiğini çox yaxşı bilirəm. Həyatınızda bir tək bitki əkdinizsə , bir dəfə bir körpənin böyüməyini izlədinizsə , siz də bunu qismən anlamişsiz deməkdir.Unutmayın , sizi də Allah yaratmışdır amma doqquz aylıq bir hamiləlik müddətində şekillənmənizi gözləmək məcburiyyətindəydik.

2.Təkamülün olmadığı tək bir zülaldan belə aydın olar.

Tek bir zülaldan , "heç bir şeyin təsadüf ola bilməyəcəyi" aydın olur . Eyni şey bir qar dənəsindən , bir damla sudan , gəlib keçən buludların şəklindən də aydın olar. Amma bir zülala baxaraq " necə yaradıldığı " anlaşılmaz . Məhz orada bir az " elm" bilmək lazımdır ...

3.Təkamülə dair nə tip dəlillər var ? Necə bu qədər əminsiniz ?

Əmin filan deyiləm. Canlıların bir şəkildə qohum olduqlarını görə bilirəm. Amma bunun Darvinin dediyi kimi olduğunu heç zənn etmirəm. İşin içində tam fərqli proseslər var və elmi olaraq daha bu mövzunu anlamanın başında olduğumuzu düşünürəm.Həmçinin müsəlman elm adamlarının bu mövzularda söyləyəcək çox sözləri olduğunu da düşünürəm. Yeterki bu mənasız rədd-etmə psixologiyasını biraz özümüzdən uzaqlaşdiraq ...

4.Təkamül Nəzəriyyəsi doğrudursa niyə ara-keçid fosilləri yoxdur.Həqiqətən tek ara formaların olmaması və bunun açıqlanmaması məni çaşdırır . Canlılar arasında çox müxtəliflik və bənzərlik var lakin niyə çox aşkar fərqlər arasında növlər yoxdur bunu anlaya bilmirəm. Məsələn bu bu növdən törədi kimi bir məlumat varmı ? Canlıların olduğu mühit və şərtlərə görə dəyişməsini anlaya bilirəm lakin canlıların növdən növə keçişi arasında qopuqluq olduğunu düşünürəm. Birə-bir növdən növə keçid olduğuna inanmıram. Məsələn at ilə eşşəyin birləşməsindən qatır olur amma qatır nəsilini davam etdirmir .

Klassik olacaq bəlkə amma ara forma tapmaq istəyən bu gün yalnız google da sadə 1 axtariş etsə yetər . Məsələn Wikipediada belə bir maddə var: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_transitional_fossils




Buradakı heyvanlar bu gün nəsilləri kəsilmiş və bildiyimiz bütün canlıların xüsusiyyətlərini qismən daşıyan , amma indiki vaxtda bənzərləri olmayan canlılardir. Ara forma deyiləndə " şikəst və yarım" üzvlərə malik canlıların başa düşülməsi , təkamül biyologiyasinin heç bilinməməsindən qaynaqlanan bir səhvdirr. Əksik və şikəst bir heyvan , qalıq buraxacaq qədər onsuz da yayilmazda və həyatını davam etdirib nəslini artira bilməzdi . Bu səbəbdən , taopilan heyvanların hamısı "mükəmməl" canlılardı ; yəni yaşadıqları mühitlərə milyonlarla il boyunca həyatda qala biləcək şəkildə uyğunlaşma qabiliyyətinə ( özlərinə elə qabiliyyətlər bəxş edilmiş ) hayvanlardı . Lakin əlimizi insafımıza qoyub da muzeydə gəzərkən "tüklü dinazavr " deyə bir canlı gördüyümüzdə "nə olur?" deyə sruşmuruqsa, bir problem var deməkdir : http://en.wikipedia.org/wiki/Feathered_dinosaur


Microraptor guini misal çəkmək olar

Milyardlarla illik bir canlılıq müddəti düşünün. Yaşayan canlıların 99.5% qədərinin soyu tükənmişdir .Qalan canlı növlərinin sayı bu gün milyonlarla ifadə edilir. İnsan bu növlərden yalnız biridir... Burada düşünənlər üçün ibrətlər yoxdurmu?

Hər şeydən daha əhəmiyyətlisi , "təkamül" ilə problemi olan birinin , əlində daha yaxşı bir argument , yaxud fikir olmalıdir ... Yoxsa , "Hamısı yaradıldı" demək , heç bir şey deməməkdir əslində.Çünki hər zərrəyə hakim olan bir Allah anlayışına inanılırsa , onsuz da əsən hər küləkdən , titrəyən hər bir molekula qədər hər şey hər an yaradılır.Zira bioloji təkamül də bundan ayrı deyil ... Ana qarınında mərhələ mərhələ inkişaf edən insan , yaradılmırmi yəni? Yaşadığımız problem əslində materialist dünya görüşü ilə inancımız arasındadir. Və biz " təkamülü" bir yana atdiğimiz , onun üzərində düşünməyi buraxdiğimiz üçün , Allah yəqin ki, bu möhtəşəm təfəkkür vəsiləsini bizim əlimizdən alaraq , bizdən daha çalışqan olanların əlinə verdi ... "Onlar " da bu məlumatlarla istədikləri kimi oynayırlar bizə də uzaqdan seyr etmək düşür ...

Təkamülün "öz-özünə meydana gəlmək " məsələsi ilə əlaqədar problem yaşamağı əlbəttə anlayıram. Elmi olaraq necə olduğuna dair bir fikirimiz olan hər hansı bir şey , artıq " öz-özünə" və "təsadüfi " olur mənasını çıxartmaq cahillikdir . Belə bir meydana gəlişin "təsadüfi yoxsa məqsədlimı " olduğu , elmin təsbit edə biləcəyi bir şey deyil ." Ana qarınındakı embrion genetik kodlarla öz-özünə meydana gəlir" deyə düşünərək embriologiyani necə buraxmayib , qadın - doğum həkimlərinə güvənməyə davam ediriksə , canlılığın bu dünyadakı yaradılışı məsələsinə də fərqli rəftar etməmiz mənasızdir. Bu məsələ hamımızın müəyyən bir zehni səviyyəni aşması üçün lazımlıdir.

5.Allahın yaratmaq üçün təkamülə ehtiyacı var ? İnsanı yoxdan var edə bilməz?

Allahın yaratmaq üçün heç bir səbəbə və xammala ehtiyacı yoxdur. Lakin buna baxmayaraq Quran - ı Kərimdə insanın yaradılışından bəhs edərkən " palçıqdan " , " sudan " və " bitki kimi yerdən bitirməkdən " bəhs edilir. Bunların hamısı həm " xammal " lardir , həm də "dünyəvi xammallar " dir. Bu maddələr eyni zamanda (müasir biyologiyanin da bildirdiyi kimi , insan da daxil olmaqla) bütün canlıların ortaq maddi təməlidir. Yenə , Allah hər bir anı yenidən yaradır və icad edər . Lakin bu dünyadakı bütün hər şeyi da 1 səbəblə yaratdiğini qeyd edər. Hər şeyi "haqq və hikmətə uyğun" bir şəkildə yaratdığının zəmanətini verərək , öz qoyduğu fizika qanunlariyla bu kainatdakı yaratma müddətini - qismən - anlaşilan proseslərə bağlayar. Bu kainatda olan hər şey , adına fizika dediyimiz bir səbəblər silsiləsiylə bir-birinə. Bu səbəblərin böyük bir əksəriyyətini hələ anlamaqdan uzağıq ancaq çox kiçik bir qisimini bilirik və çoxunu bəlkə də heç bilməyəcəyik. Lakin buradakı hər şey , fiziki olaraq " bilinə bilən " təməllərə söykənir

6. İnsan ən gözəl surətdə yaradılmışdır və başqa heyvanlardan çevrilərək yaradılmasi necə mümkün ola bilər?

Düzdü insan ən gözəl surətdə yaradılmışdır , bəli; bəs meymun , qunduz , zebra , şam ağacı , kərtənkələ , bakteriyalar ən gözəl şəkildə yaradılmamışdirmi ? Onlar "başdan getdi " yaradilibmi? Onların yaradılışında bir əskik varmi?

Nə deyər Mülk surəsi : " Rəhmanın yaratdığında heç bir uyğunsuzluq görməzsən . Bir dəfə daha bax! Heç bir nizamsızlıq görürsənmi ? (Mülk -3)

Həmçinin Tin surəsi 4-5 ci ayələrində " esfeli - i safılın " sözü keçər , yəni " aşağıların aşağısı " ( Tin , 4-5 ).Davam edək. İndi , Ərəb bilmənizə belə ehtiyac yoxdur ; əhsəni-təqvim sözündəki ahsen'in "gözəl " demək olduğunu bilsəniz , " təqvim" sözü sizə dərhal bildik bir şey xatırladar :Eyniylə Tin surəsi 4 cü ayəsində məhz insanin təqvim içindı gözəl yaradilmağindan danişilir. Bildiyimiz təqvim , yəni yaradılış müddəti , müvəqqəti bir mərhələdir ... İnsan , ən gözəl olana vara biləcək bir müddətcə müqtədir olaraq yaradılmışdır . Eyni zamanda bu söz ərəb dilində " k-v-m " kökündən də gəlir , yaradılış tərzi , düzəldilməsi , tənzimləmə mənasin verir. Yəni təqvim ilə ifadə edilən yaratma prosesi , zaman ölçüsü baxımından ayrılmaz bir bütünlüyə malikdir. Daha sonra ayədə bildirilirki amma buna arxasin çevirdiyi zaman " esfeli - i safılın " e düşər.Yəni aşağilarin aşağisina. Bu baxımdan baxdığınızda , Quranın açıq-aşkar bir bəyanını sadələşdirilmiş və düşünülmədən oxunan tərcümələrlə nə hala çevirdiyimizi bir az daha dəqiq anlaya bilərsiniz.

Allahın " insanı yaratma prosesi" haqqında daha başqa necə bir "dəlil" axtarırlar , mən bilmirəm.

Həmçinin , Tin surəsi 4 ü ayəsində "takvîmin" sözünü çox yerlərdə "şəkildə-biçimdə" kimi tərcümə olunur.O zaman ayə "İnsani ən gözəl biçimdə yaratdiq " şəklinə düşür. Lakin bu zaman məntiqsizlik alinir.Çünki "şəkildə-biçimdə " olaraq aldığınızda , "şəkli-biçimi" az qala bizimkinin eynisi olan bir çox onurğalı canlının vəziyyətini açıqlamaqda ciddi olaraq çətinlik çəkərsən .Çünki ən yaxşi şəkildə yaradilan biziksə necə ola bilər "şəklinə-biçiminə" görə az qala bizimlə eyni olan 1 onurğali heyvan .Onlarin çoxundan tək fərqimiz , ciddi olaraq inkişaf etmiş bir ön beyin və əqli xüsusuiyyətlərdir . Bədənimizin qalani az qala tamamilə eynidir ( tüklər və s. sizi yanıltmasın ).Heç insan anatomiyasıyla birlikdə müqayisəli olaraq onurğalı heyvanların anatomiyasını araşdirib müqayisı etdinizmi.Etsəniz əminəm düşüncələrinizdə çox böyük dəyişiklər olacaq.

Sonda 1 şeyi deyim.Çox ilahiyyatçilar və alimlər Quranin tərcüməsini ancaq dini biliklərinə dayanaraq edirlər.Bu isə tamamilə yalnişdi.Elmdən bixəbər insanlarin etdiyi bucür işlər ayələrin hər yerdə müxtəlif cür tərcümələrinin yayilmasina və ən sonda da dini ziddiyyətə salir çoxlari üçün.